MESEM’e Kayıtlı Turizm Öğrencilerinin İş Yükü ile Tükenmişlik Düzeyi Arasındaki İlişkide İş-Serbest Zaman ve İş-Okul Çatışmasının Aracılık Rolü ve Sektöre Yönelik Tutum
DOI:
https://doi.org/10.21325/jotags.2023.1338Keywords:
Workload, Burnout, Work-leisure conflict, Work-school conflict, Attitude towards the sector, MESEMAbstract
This study aims to investigate the workload of Vocational Education Center (MESEM) students working in the tourism sector, the work-school and work-leisure conflicts they experience, the prevalence of burnout and their intentions to stay in the tourism sector. The population of the research consists of students registered to MESEM working in the tourism sector in Antalya, one of the main touristic destinations in Türkiye. Survey technique was used for research data. A total of 317 students who participated in the research voluntarily constituted the sample group. In the analysis of the data, descriptive analysis was first conducted to determine the socio-demographic characteristics of the participants. Then, partial least squares SEM (PLS-SEM) analyzes were performed using the SmartPLS 4th package program to test the measurement model and hypotheses. The findings clearly reveal the serious workload that MESEM students experience while actively participating in the tourism sector. This workload significantly disrupts non-work time and intensifies work-school-leisure conflicts. In addition, the analysis results confirmed that both work-leisure conflict and work-school conflict have a mediating role in the relationship between workload and burnout. Accordingly, the job demands of tourism businesses where MESEM students work four days a week put serious pressure on students, disrupt the balance between work, entertainment and education, and ultimately lead to burnout.
References
Açıkgöz, Ö. (2021). Mesleki ve Teknik Eğitim. İçinde: Sosyal Bilimler Ansiklopedisi (Editör: Saraç, M. A. Y.). Ankara: TÜBİTAK Bilim Yayınları.
Akay, B., Uslu, A. & Sancar, M. F. (2018). Turizm eğitimi alan öğrencilerin staj döneminde yaşadıkları sorunlar: lisans ve ortaöğretim turizm öğrencileri örneği. Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi (OPUS), 8 (8), 212-236.
Akyüz, R. & Çakır, H. A. (2022). Aşçılık öğrencilerin turizm sektöründe çalışmaya yönelik tutumları ile demografik özelliklerinin karşılaştırılması. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 10 (3), 2476-2489.
Alkan, C. & Doğan, H. (1994). Mesleki ve teknik eğitim için ana plan esasları. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 9 (1), 25-72.
Alkan, C., Doğan, H. & Sezgin, İ. (2001). Mesleki ve Teknik Eğitimin Esasları. Ankara: Nobel Yayıncılık.
Alp, E. & Çalış, Ö. A. S. (2022). TR21 bölgesinde ortaöğretim düzeyindeki mesleki eğitimin genel görünümü. Girişimcilik ve Kalkınma Dergisi, 17 (2), 169-179.
Andrade, C. (2018). Professional work load and work-to-school conflict in working students: The mediating effect of psychological detachment from work. Psychology, Society, & Education, 10 (2), 215-224.
Ateş, İ. & Arslan, A. (2023). 21. Yüzyıl Türkiye’sinde ortaöğretim kurumlarındaki mesleki ve teknik eğitimin mevcut durumu, sorunları ve çözüm önerileri. ISPEC International Journal of Social Sciences & Humanities, 7 (2), 243-266.
Baltacı, F., Üngüren, E., Avsallı, H. & Demirel, O. N. (2012). Turizm eğitimi alan öğrencilerin eğitim memnuniyetlerinin ve geleceğe yönelik bakış açıların belirlemesine yönelik bir araştırma. Uluslararası Alanya İşletme Fakültesi Dergisi, 4 (1), 17-25.
Bayhan, İ. & Saldamlı, A. (2022). Turist rehberlerinin covid-19 sürecindeki tükenmişlik düzeylerinin işten ayrılma niyetlerine etkisi. Abant Sosyal Bilimler Dergisi, 22 (3), 1142-1154.
Bostan, A. & Cebeci, T. (2023). Türkiye’de turizm alanında yapılan tükenmişlik konulu lisansüstü tezlerin bibliyometrik profili. Tourism and Recreation (To & Re), 5 (1), 1-9.
Boylu, Y. & Arslan, E. (2014). Türkiye’deki turizm eğitiminin rakamsal gelişmeler açısından değerlendirilmesi. Gazi Üniversitesi Turizm Fakültesi Dergisi, 1, 79-97.
Boz, M., Yücekaya, P. & Kara, K. (2018). Turizm öğrencilerinin aldıkları eğitimin yeterliliği ve staj hakkındaki algıları: Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi örneği. Sosyal ve Beşeri Bilimleri Dergisi, 10 (2), 66-82.
Buluç, B. (2001). Eğitimin Amaç ve İşlevleri. Ankara: Pegem Yayınları.
Butler, A. B. (2007). Job characteristics and college performance and attitudes: A model of work-school conflict and facilitation. Journal of Applied Psychology, 92(2), 500.
CEDEFOP [European Centre for the Development of Vocational Training] (2023). VET for Adults. İnternet: https://www.cedefop.europa.eu/en/themes/vet-knowledge-centre adresinden 29.08.2023 tarihinde alınmıştır.
Cordes, C. L., Dougherty, T. W., & Blum, M. (1997). Patterns of burnout among managers and professionals: A comparison of models. Journal of Organizational Behavior: The International Journal of Industrial, Occupational and Organizational Psychology and Behavior, 18(6), 685-701.
Çatı, K., & Bilgin, Y. (2013). Turizm lisans öğrencilerinin turizm sektöründe çalışma eğilimleri. C.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 14(1), 23-46.
Demerouti, E., Bakker, A. B., Nachreiner, F., & Schaufeli, W. B. (2001). The job demands-resources model of burnout. Journal of Applied Psychology, 86(3), 499.
Demiral, Y., Ünal, B., Kılıç, B., Soysal, A., Bilgin, A. C., Uçku, R., & Theorell, T. (2007). İş stresi ölçeğinin İzmir Konak Belediyesi’nde çalışan erkek işçilerde geçerlik ve güvenilirliğinin incelenmesi. Toplum Hekimliği Bülteni, 26(1), 11-18.
Demirkol, Ş. & Pelit, E. (2002). Türkiye’deki turizm eğitim sistemi ve Avrupa birliği sürecinde olası gelişmeler. Gazi Üniversitesi Ticaret ve Turizm Eğitim Fakültesi Dergisi, 2, 125-146.
Duman, T., Tepeci, M. & Unur, K. (2006). Mersin’de yükseköğretim ve orta öğretim düzeyinde turizm eğitimi almakta olan öğrencilerin sektörün çalışma koşullarını algılamaları ve sektörde çalışma isteklerinin karşılaştırmalı analizi. Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, 17 (1), 51-69.
Emir, O., Pelit, E. & Arslan, S. (2010). Turizm alanında önlisans eğitimi alan öğrencilerin staj öncesi ve sonrası görüşlerinin karşılaştırılması (Afyon Kocatepe Üniversitesi örneği). Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 9 (33), 141-165.
Falk, R. F., & Miller, N. B. (1992). A Primer For Soft Modeling. University of Akron Press.
Faulkner, B., & Patiar, A. (1997). Workplace induced stress among operational staff in the hotel industry. International Journal of Hospitality Management, 16(1), 99–117.
Fornell, C., & Larcker, D. F. (1981). Structural equation models with unobservable variables and measurement error: Algebra and statistics. Journal of Maketing Research, 18 (3), 382-388.
Grobelna, A. (2021). Emotional exhaustion and its consequences for hotel service quality: The critical role of workload and supervisor support. Journal of Hospitality Marketing & Management, 30 (4), 395-418.
Güneş, C. & Gülcan, B. (2022). Turizm ve rekreasyon alanlarıyla ilişkisi bağlamında Neulinger’in boş zaman teorisinin bibliyometrik analizi. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 10 (4), 3684-3698.
Hair, J. F., Risher, J. J., Sarstedt, M., & Ringle, C. M. (2019). When to use and how to report the results of PLS-SEM. European Business Review, 31(1): 2-24.
Hair, J.F. Jr, Hult, G.T.M., Ringle, C. and Sarstedt, M. (2016), A Primer on Partial Least Squares Structural Equation Modeling (PLS-SEM), SAGE Publications, Thousand Oaks, CA.
Haldorai, K., Kim, W. G., Pillai, S. G., Park, T. (E), & Balasubramanian, K. (2019). Factors affecting hotel employees’ attrition and turnover: Application of pull-push-mooring framework. International Journal of Hospitality Management, 83, 46–55.
https://www.mevzuat.gov.tr (2023). Millî Eğitim Bakanlığı Ortaöğretim Kurumları Yönetmeliği.İnternet:https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=18812&MevzuatTur=7&MevzuatTertip=5 adresinden 7.11.2023 tarihinde alınmıştır.
Hwang, J., Lee, J., Park, S., Chang, H., & Kim, S. S. (2014). The impact of occupational stress on employee’s turnover intention in the luxury hotel segment. International Journal of Hospitality and Tourism Administration, 15(1), 60–77.
Jafari, J. (1990). Research and scholarship: the basis of tourism education. Journal of Tourism Studies, 1, 33-41.
Jenkins, C. I. (1997) Tourism educational systems, institutions and curricula: standardization and certification in human capital. In: WTO, The Tourism Industry of the 21st Century. WTO, 215-222. Madrid.
Jeung, D. Y., Kim, C., & Chang, S. J. (2018). Emotional labor and burnout: A review of the literature. Yonsei Medical Journal, 59(2), 187-193.
Karasek Jr, R. A. (1979). Job demands, job decision latitude, and mental strain: Implications for job redesign. Administrative Science Quarterly, 285-308.
Kayan Ürgün, G. (2023). Turizm fakültesi öğrencilerinin boş zaman ve rekreasyon kavramlarına yönelik bilişsel yapıların incelenmesi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Karadeniz Turizm Araştırmaları Dergisi, 1 (1), 1-16.
Kılıç, İ. (2020). Turizm alanyazınında tükenmişliğin öncülleri ardılları ve model önerileri. Tourism and Recreation (To & Re), 2 (2), 118-124.
Kock, N. (2015). Common method bias in PLS-SEM: A full collinearity assessment approach. International Journal of e-Collaboration (ijec), 11(4), 1-10.
Koç, B. & Uşaklı, A. (2022). Kadın çalışanların turizm sektöründen ayrılma nedenleri: keşifsel bir araştırma. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 10 (1), 589-609.
Koçak, Z. (2023). 1988-2022 yılları arasında Türkiye’de turizm eğitimi alanında yayımlanmış tezlerin bibliyometrik değerlendirmesi. Journal of Current Debates in Social Sciences, 6 (1), 56-67.
Kozak, M. A. & Kızılırmak, İ. (2001). Türkiye’de meslek yüksekokulu turizm-otelcilik programı öğrencilerinin turizm sektörüne yönelik tutumlarının demografik değişkenlere göre değişimi: Anadolu, Akdeniz ve Karadeniz Teknik Üniversitesi öğrencileri üzerine bir uygulama. Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, 12, 9-16.
Kozak, M. A. (2009). Akademik turizm eğitimi üzerine bir durum analizi. Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 22, 1-20.
Kurt Dündar, A. & Gülcan, B. (2022). Turizm ve rekreasyonda Stebbins’in ciddi boş zaman teorisinin bibliyometrik analizi. Sosyal, Beşeri ve İdari Bilimler Dergisi, 5 (9), 1235-1248.
Kutukız, D., Akyürek, S. & Özdemir, Ö. (2018). Turizm eğitimi alan orta öğretim düzeyindeki öğrencilerin mutfak departmanına yönelik tutumlarını belirlemeye yönelik bir araştırma. Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi (OPUS), 8 (8), 125-146.
Lin, J. H., Wong, J. Y., & Ho, C. H. (2014). Beyond the work‐to‐leisure conflict: A high road through social support for tourism employees. International Journal of Tourism Research, 16(6), 614-624.
Lin, Y. S., Huang, W. S., Yang, C. T., & Chiang, M. J. (2014). Work–leisure conflict and its associations with well-being: The roles of social support, leisure participation and job burnout. Tourism Management, 45, 244-252.
Lingard, H. (2007). Conflict between paid work and study: Does it impact upon students’ burnout and satisfaction with university life?. Journal For Education in The Built Environment, 2 (1), 90-109.
Lo, A. S., Mak, B., & Chen, Y. (2014). Do travel agency jobs appeal to university students? A case of tourism management students in Hong Kong. Journal of Teaching in Travel & Tourism, 14 (1), 87-121.
Markel, K. S., & Frone, M. R. (1998). Job characteristics, work–school conflict, and school outcomes among adolescents: Testing a structural model. Journal of Applied Psychology, 83 (2), 277.
Maslach, C., & Leiter, M. P. (2016). Understanding the burnout experience: recent research and its implications for psychiatry. World Psychiatry, 15 (2), 103-111.
Mauno, S., Kinnunen, U., & Ruokolainen, M. (2007). Job demands and resources as antecedents of work engagement: A longitudinal study. Journal of Vocational Behavior, 70 (1), 149-171.
Nas, Z. & Güneş, D. (2022). Tükenmişlik sendromunun Van ili merkez ilçeleri turizm çalışanlarının çalışma hayatlarına ve ailevi yaşantılarına etkisi. New Era International Journal of Interdisciplinary Social Researches, 7 (16), 179-193.
Özer, M. (2021). Türkiye’de mesleki eğitimi güçlendirmek için atılan yeni adımlar. Uluslararası Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 9 (16), 1-16.
Pelit, E. & Güçer, E. (2006). Turizm alanında öğretmenlik eğitimi alan öğrencilerin turizm işletmelerinde yaptıkları stajları değerlendirmeleri üzerine bir araştırma. Gazi Üniversitesi Ticaret ve Turizm Eğitim Fakültesi Dergisi, 1, 139-164.
Pelit, E., Demirdağ, Ş. A., Gökçe, Y. & Kılıç, İ. (2016). Turizm öğrencilerinin sektöre yönelik tutumlarının kariyer yapma isteklerine etkisi: staj yapan öğrenciler örneği. 3rd International Congress of Social Sciences, China To Ardiatic (İKSAD), 27-30 October, Antalya-Türkiye.
Pines, A. M. (2005). The burnout measure short version (BMS). International Journal of Stress Management, 12(1), 78-88.
Saçlı, Ç. (2011). Otel İşletmelerinde Tükenmişlik Sendromu: Konya İli Örneği. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
Sampson, W.-G., & Akyeampong, O. (2014). Work-related stress in hotels: An analysis of the causes and effects among frontline hotel employees in the Kumasi Metropolis, Ghana. Journal of Tourism & Hospitality, 3(2), 1–9.
Seymen, O., Bolat, T., Bolat, O. İ. & Kinter, O. (2017). Turizm sektöründe çalışma koşulları algısı, hizmet verme yatkınlığı ve mesleki yabancılaşma ilişkisi: Turizm eğitimi alan öğrenciler açısından bir değerlendirme. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 6 (3), 401-430.
Sezgin, O. M. (2001). Genel Turizm ve Turizm Mevzuat. Ankara: Detay Yayıncılık.
Sırıklı, İ. K. & Pekerşen, Y. (2023). Gastronomi ve mutfak sanatları öğrencilerinin staj süreçlerinde yaşadıkları iş stresinin belirlenmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 22 (87): 1325-1343.
Solmaz, S. A. (2019). Türkiye’de turizm eğitim-öğretiminde karşılaşılan sorunlar üzerine bir inceleme. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 12 (63), 853-866.
Sop, S. A. (2014). İş baskısı, iş-serbest zaman çatışması, meslek memnuniyeti ve yaşam doyumu ilişkisi üzerine bir inceleme. Turizm Akademik Dergisi, 1 (1), 1-14.
Sözbilir, F. (2022). Demografik özellikler açısından iş stresi algısı: konaklama sektörü örneği. IBAD Sosyal Bilimler Dergisi, (13), 491-510.
Şad, B. & Şahin, S. (2018). Otel çalışanlarının tükenmişlik düzeyinin yaşam doyumuna etkisi. Seyahat ve Otel İşletmeciliği Dergisi, 15 (2), 461-480.
T.C. Milli Eğitim Bakanlığı (2023a). Mesleğim Hayatım. İnternet: https://meslegimhayatim.meb.gov.tr/egitim/mesleki-egitim adresinden 29.08.2023 tarihinde alınmıştır.
T.C. Milli Eğitim Bakanlığı (2023b). E-MESEM Sistemi. İnternet: https://e-mesem.meb.gov.tr/login.aspx adresinden 29.08.2023 tarihinde alınmıştır.
Temirkanova, Z. & Atay, L. (2021). Otel çalışanlarında tükenmişlik ve işten ayrılma niyetine etkisi: Bişkek’te bir araştırma. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 10 (2), 1423-1435.
Tsaur, S. H., & Yen, C. H. (2018). Work–leisure conflict and its consequences: Do generational differences matter?. Tourism Management, 69, 121-131.
Tuna, M., Akça, İ., Tuna, A. A. & Gürlek, M. (2017). Turizm öğrenimi gören öğrencilerin sektör çalışma koşullarını algılamaları ve sektörde çalışmaya yönelik tutumları: meslek yüksekokulu, yüksekokul ve fakülte öğrencilerine yönelik bir araştırma. Turizm Akademik Dergisi, 4 (2), 41-60.
Tümkaya, S., Çam, S. & Çavuşoğlu, İ. (2009). Tükenmişlik ölçeği kisa versiyonu’nun Türkçe’ye uyarlama, geçerlik ve güvenirlik çalişmasi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 18(1), 387-398.
Türkay, O. & Yağcı, K. (2007). Turizm eğitimi alan öğrencilerin okulda ve turizm sektöründe “öğrenme” lerinin sektörden ayrılma eğilimlerine etkisi. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9 (4), 219-246.
Unur, K. & Köşker, H. (2015). Türkiye’de turizm eğitimi ve turizm eğitimi alan öğrencilerin turizme bakış açılarına yönelik araştırmaların incelenmesi. Cag University Journal of Social Sciences, 12 (1), 44-71.
Uygungil Erdoğan, S. & Özgen Çiğdemli, A. Ö. (2021). Turizm bağlamında işgören devri (turnover) çalışmalarının bibliyometrik analizi: web of science örneği. Journal of Hospitality and Tourism Issues, 4 (2), 84-107.
Ünlüönen, K. & Boylu, Y. (2005). Türkiye’de yükseköğretim düzeyinde turizm eğitimindeki gelişmelerin değerlendirilmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 3 (12), 11-32.
Ünlüönen, K. & Boylu, Y. (2009). Türkiye’deki Örgün Turizm Eğitimine İlişkin Rakamsal Gelişmelerin Değerlendirilmesi. 10. Ulusal Turizm Kongresi, 21-24 Ekim, Mersin.
Ünlüönen, K. (1993). Türkiye’de yükseköğretim düzeyinde turizm eğitimi ve öğretimi. Dicle Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 6, 497-521.
Wixom, B. H., & Watson, H. J. (2001). An empirical investigation of the factors affecting data warehousing success. MIS quarterly, 17-41.
Wong, J. Y. & Lin, J. H. (2007). The role of job control and job support ın adjusting service employee’s work-to-leisure conflict, Tourism Management, 28, 726-735.
Yalman, Y. (2022). Mesleki eğitimin nitelikli insan kaynağı yetiştirilmesinde etkileri ve önemi. International Journal of Current Social Science, 1 (1), 26-31.
Yeşiltaş, M., Öztürk, Y., & Hemmington, N. (2010). Tourism education in Turkey and implications for human resources. Anatolia, 21(1), 55-71.
Yıldız, B. & Eren, D. (2021). Konaklama işletmesi çalışanlarının iş boş zaman çatışmasının mesleki tükenmişlik üzerindeki etkisi. Journal of Tourism Research Institute, 2 (2), 95-105.
Yıldız, B. (2020). Turizm Çalışanlarının İş- Boş Zaman Çatışmasının İş Tatminine, Boş Zaman Tatminine ve Psikolojik İyi Oluş Hallerine Etkisi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Nevşehir.
Zengin, M. (2023). A qualitative research on women managers in tourism sector: opportunities and challenges. Journal of Applied Tourism Research, 4 (1), 15-30.
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
Copyright (c) 2023 Journal of Tourism & Gastronomy Studies
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License.
