Nörogastronomi ve Besin Algısındaki Güncel Değişimler (Current Trends in Neurogastronomy and Food Perception)
DOI:
https://doi.org/10.21325/jotags.2022.1165Anahtar Kelimeler:
Nörogastronomi- Beslenme- Nörolojik hastalıklarÖzet
Sağlıklı ve düzenli beslenme günlük hayatımıza büyük ölçüde etki etmekte olup sinir sistemi rahatsızlıklarında da etki göstermektedir. Sağlıklı sinir sistemi dengeli beslenmeye bağlı olmakla birlikte sadece beslenme yeterli olmamaktadır. Aynı zamanda sağlıklı, temiz besine ulaşmakta gerekmektedir. Sağlıklı sinir sistemine sahip bireylerde “yemek yeme” tüm duyuları harekete geçiren bir eylem olmakla birlikte duyusal algılama kişiden kişiye göre değişim gösterebilmektedir. Nörogastronomi duyusal algılama ve sinir sisteminde beslenmenin önemli olduğunu vurgulayan bir alandır. Nörogastronomi algısına göre tek başına bir duyunun yetersiz çalışması/çalışmaması sinir sisteminde bir rahatsızlığın göstergesi olabilir. Nörogastronomi hem beslenme deneyimini iyileştirmek ve sağlıklı besinlerin daha lezzetli algılanmasını sağlamak, hem de parkinson, alzheimer, epilepsi ve kanser gibi tat alma duyusunda hasara neden olan rahatsızlıklarda, bireylerin yemeklerden tat almasını sağlamaya yönelik son yıllarda yapılan çalışmaları içermektedir. Bu doğrultuda çalışmada nörogastronomi algısı ve sinirsel rahatsızlıklarda beslenme konusu hakkında literatür taraması yapılmıştır. Yapılan çalışmalar doğrultusunda vücuda alınana besinlerin, bireylerde mevcut olan rahatsızlıkların sürecini, yaşam kalite ve zevkini etkilediği belirtilmektedir.
Referanslar
Acharya, U. R., Fernandes, S. L., WeiKoh, J. E., Ciaccio, E. J., Fabell, M. K. M., Tanik, U. J. & Yeong, C .H. (2019). Automated detection of Alzheimer’s disease using brain MRI images–a study with various feature extraction techniques. Journal of Medical Systems, 43(9), 1-14.
Aggarwal, B. B. (2009). Harikumar K. B. Potential therapeutic effects of curcumin, the anti-inflammatory agent, against neurodegenerative, cardiovascular, pulmonary, metabolic, autoimmune and neoplastic diseases. International Journal of Biochemistry & Cell Biolog, 41(1), 40-59.
Agim, Z. S. & Cannon, J. R. (2015). Dietary factors in the etiology of Parkinson’s disease. BioMed research international
Akhvlediani, T., Bautista, C. T., Shakarishvili, R., Tsertsvadze, T., Imnadze, P., Tatishvili, N. & Rivard, R. (2014). Etiologic agents of central nervous system infections among febrile hospitalized patients in the country of Georgia. PloS one, 9(11), e111393.
Akpınar, Ç. K & Cengiz, N. (2014). Status epileptikus’un güncel tanı, tedavi ve etiyolojisi. Epilepsi, 20(1), 1-10.
Alaca, G., Kaner, G. & Yurtdaş, G. (2022). Ketojenik diyetin dirençli epilepsi üzerine etkisine güncel bakış. İzmir Katip Çelebi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 7(1), 123-128.
Atlante, A., Amadoro, G., Bobba, A. & Latina, V. (2020). Functional foods: An approach to modulate molecular mechanisms of Alzheimer’s disease. Cells, 9(11), 2347.
Aygün, A. (2017). Salvia multicaulis Vahl (Lamiaceae) uçucu yağının skopolamine ile oluşturulan Alzheimer tipi demans rat modelindeki etkileri üzerine çalışmalar: Davranışsal yaklaşımlar/Studies on the effects of Alzheimer type demans rat model created with essential oil, Salvia multicaulis Vahl (Lamiaceae), by skopolamine: Behavioral approaches.
Baral, S. (2015). Neurogastronomy 101: The science of taste perception. https://www.eater.com/2015/10/19/9553471/ what-is-neurogastronomy
Bayram, S., Beyaz, E. K., Arslan, M. & Akın, O. (2020). Epilepsi hastası çocuklarda beslenme durumunun saptanması. Beslenme ve Diyet Dergisi, 48(2), 24-33.
Beyhan Y. & Taş V. (2019). Mental sağlık ve beslenme. Zeugma Health Researches, 1(1), 31-36.
Bilgiç, Y. (2018). Deneysel Alzheimer Hastalığı Modelinde Çiya (Salvia Hispanica L.) Tohumunun Etkisi, Yüksek Lisans Tezi, Mustafa Kemal Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Fizyoloji Ana Bilim Dalı, Hatay.
Bui, T. T. & Nguyen, T. H. (2017). Natural product for the treatment of Alzheimer’s disease. Journal of Basic And Clinical Physiology And Pharmacology, 28(5), 413-423.
Carr, A. C. & Maggini, S. (2017) Vitamin C and immune function. Nutrients, 9(11), 1211.
Clarke, J. R., Lyra E Silva, N. M., Figueiredo, C. P., Frozza, R. L., Ledo, J. H., Beckman, D., Katashima, C. K., Razolli, D., Carvalho, B. M., Frazão, R., Silveira, M. A., Ribeiro, F. C., Bomfim, T. R., Neves, F. S., Klein, W. L., Medeiros, R., LaFerla, F. M., Carvalheira, J. B., Saad, M. J., Munoz, D. P., Velloso, L. A., Ferreira, S. T. & De Felice, F. G. (2015). Alzheimer‐associated Aβ oligomers impact the central nervous system to induce peripheral metabolic deregulation. EMBO Molecular Medicine, 7(2), 190-210
Cortés-Albornoz, M. C., García-Guáqueta, D. P., Velez-van-Meerbeke, A. & Talero-Gutiérrez, C. (2021). Maternal nutrition and neurodevelopment: a scoping review. Nutrients, 13(10), 3530.
Csergo, J. (2016). La Gastronomie est-elle Une Marchandise Culturelle Comme Une Autre? Chartres: Menufretin.
Cusick, S. E., Barks, A. & Georgieff, M. K. (2021). Nutrition and Brain Development. Current Topics in Behavioral Neurosciences, 1-35
Çevik, B. A. & Pirinçci, E. (2017). Beslenme ve kanser. Fırat Tıp Dergisi, 22(1).
David, R. B. (2005). Mosby's Neurology Psychiatry Access Series Child and Adolescent Neurology. Blackwell Publishing: Massachusetts; USA.
De Andrade Teles, R. B., Diniz, T. C., Costa Pinto, T. C., De Oliveira, R. G., e Silva, M. G., De Lavor, É. M., Fernandes, A. W. C., De Oliveira, A. P., De Almeida Ribeiro, F. P. R., Da Silva, A. A. M., Cavalcante, T. C. F., Quintans, L. J. & Da Silva Almeida, J. R. G. (2018). Flavonoids as therapeutic agents in Alzheimer’s and Parkinson’s diseases: A systematic review of preclinical evidences. Oxidative Medicine and Cellular Longevity, 2018.doi.org/10.1155/2018/7043213
Demircioğlu, Y. & Yabancı, N. (2003). Beslenmenin bilişsel gelişim ve fonksiyonları ile ilişkisi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 24(24).
Demirkaya, A. K., Gündoğdu, G., Dodurga, Y., Seçme, M. & Gündoğdu, K. (2019). Parietinin hepg2 hepatoselüler karsinom hücrelerinde sitotoksik ve genotoksik etkisinin belirlenmesi. Atatürk Üniversitesi Veteriner Bilimleri Dergisi, 14(1), 29-37.
DiGirolamo, A. M., Ochaeta, L. & Flores, R .M. M. (2020). Early childhood nutrition and cognitive functioning in childhood and adolescence. Food and Nutrition Bulletin, 41(1), 31-40.
Diószegi, J., Llanaj, E. & Ádány, R., (2019). Genetic background of taste perception, taste preferences, and its nutritional implications: A systematic review. Frontiers in Genetics, 10; 1272.
Eker, S. (2018). Demans Tanısı Alan ve Almayan Yaşlı Bireylerin Serum Folik Asit, Vitamin B12 Düzeyleri ve Beslenme Durumlarının Karşılaştırılması. Yüksek lisans Tezi, İstanbul Medipol Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Beslenme ve Diyetetik Ana Bilim Dalı, İstanbul.
Ekstrand, B., Scheers, N., Rasmussen, M. K., Young, J. F., Ross, A. B. & Landberg, R. (2021). Brain foods-the role of diet in brain performance and health. Nutrition Reviews, 79(6), 693-708.
Elbaz, A., Carcaillon, L., Kab, S. & Moisan, F. (2016). Epidemiology of Parkinson's disease. Revue Neurologique, 172(1), 14-26.
Emre, E. (2021). Koronavirüsler, immün sistem ve beslenme. Hastalıklarında Beslenme, 65.
Enogieru, A. B., Haylett, W., Hiss, D. C., Bardien, S. & Ekpo, O. E. (2018). Rutin as a potent antioxidant: Implications for neurodegenerative disorders. Oxidative Medicine and Cellular Longevity. doi.org/10.1155/2018/6241017
Eskici, G. (2020). Covid-19 pandemisi: Karantina için beslenme önerileri. Anatolian Clinic the Journal of Medical Sciences, 25(Special Issue on COVID 19), 124-129.
Friedland, R. P. (2015). Mechanisms of molecular mimicry involving the microbiota in neurodegeneration. Journal of Alzheimer’s Disease, 45(2), 349-362.
Geller, A. & Yan, J. (2020). Could the induction of trained immunity by β-glucan serve as a defense against COVID-19?. Frontiers in Immunology, 11, 1782.
Glibowski, P. & Misztal, A. (2016). Wpływ diety na samopoczucie psychiczne. Bromatologia i Chemia Toksykologiczna, 49(1).
Hanağası, H. (2010). Demans kavramı ve hastaya yaklaşım. Klinik Gelişim, 10(1), 44-47.
Henchcliffe, C. & Beal, M. F. (2008). Mitochondrial biology and oxidative stress in Parkinson disease pathogenesis. Nature Clinical Practice Neurology, 4(11): 600-609.
Huang, Z., Liu, Y., Qi, G., Brand, D. & Zheng, S. G. (2018). Role of vitamin A in the immune system. Journal of Clinical Medicine, 7(9), 258.
Hussain, G., Zhang, L., Rasul, A., Anwar, H., Sohail, M. U., Razzaq, A. & Sun, T. (2018). Role of plant-derived flavonoids and their mechanism in attenuation of Alzheimer’s and Parkinson’s diseases: An update of recent data. Molecules, 23(4), 814.
İnan, C. M. (2021). Bazı besin ögelerinin sinir sistemi üzerine etkileri. Cumhuriyet Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 6(1).
Jamilian, H., Solhi, H. & Jamilian, M. (2014). Randomized, placebo-controlled clinical trial of omega-3 as supplemental treatment in schizophrenia. Global Journal of Health Science, 6(7), 103.
Kabaran, S. & Yıldız, E. (2012). Parkinson hastalığı: beslenme ile ilgili risk etmenleri ve tıbbi beslenme tedavisi. Beslenme ve Diyet Dergisi, 40(1): 69-78.
Kara, G. & Kılınç, G. E. (2021). Alzheimer hastalığında ketojenik diyet tedavisi. İstanbul Gelişim Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, (15), 630-638
Karamustafa, K., Birdir, K. & Kılıçhan, R. (2016). Gastronomik akımlar ferfevesinde gıda tüketim ölçeği. Tüketici ve Tüketim Araştırmaları Dergisi, 8(2), 29-69.
Kim, J. E. & Cho, K. O. (2019). Functional Nutrients for Epilepsy. Nutrients, 11(6), 1309.
Koban, B. U., Vural, E. Z. T., Işıtmangil, G. & Gönenç, I. (2017). Beslenme, diğer çevresel faktörler ve mikrobiyotanın obezite epigenetiğine etkileri. The Journal of Turkish Family Physician, 8(4), 108-117.
Koç, M., Arpacı, B. B., Ayhan, A. K., Karataş, K. & Cotty, P. (2016). Kırmızıbiberde aflatoksin oluşturmayan Aspergillus flavus izolatlarının belirlenmesi. Türk Hijyen ve Deneysel Biyoloji Dergisi, 73(4), 323-332.
Kossoff, E. H., Cervenka, M .C., Henry, B. J., Haney, C. A. & Turner, Z. A. (2013). A decade of the modified Atkins diet (2003–2013): Results, insights, and future directions. Epilepsy & Behavior, 29(3), 437-42.
Kumru, B. & Dai, A. (2019). Dirençli epilepsi tedavisinde modifiye atkins diyeti uygulaması: olgu sunumu. Beslenme ve Diyet Dergisi, 47(3), 109-113.
Kurgun, H. (2017). Nörogastronomi, Kurgun, H. (Editör), Gastronomi trendleri milenyum ve ötesi içinde (24-35). Ankara: Detay Yayıncılık.
Lim, S. Y., Kim, E. J., Kim, A., Lee, H. J., Choi, H. J. & Yang, S. J. (2016). Nutritional factors affecting mental health. Clinical Nutrition Research, 5(3), 143-52.
Lindsay, K. L., Buss, C., Wadhwa, P. D. & Entringer, S. (2019). The interplay between nutrition and stress in pregnancy: implications for fetal programming of brain development. Biological Psychiatry, 85(2), 135-149.
Mermer, M. & Yıldıran, H. (2020). Parkinson Hastalığı Patogenezinde Esansiyel Yağ Asitleri ve Kolesterolün Etkileri. Süleyman Demirel Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 11(1), 120-126.
Mohajeri, M. H. (2022). Nutrition for Brain Development. Nutrients, 14(7), 1419.
Morris, M. C. (2009). The role of nutrition in alzheimer’s disease: Epidemiological evidence. European Journal of Neurology, (16), 1-7.
Muslu, M. M. & Gökçay, G. F. (2021). Lezzet algısının oluşmasında çevresel ve genetik faktörlerin etkileri. Batı Karadeniz Tıp Dergisi, 5(1), 7-18.
Neal, A. L. (2008). What can be inferred from bacterium–nanoparticle interactions about the potential consequences of environmental exposure to nanoparticles?. Ecotoxicology, 17(5), 362-371.
Nolden, A. A. & Feeney, E. L. (2020). Genetic differences in taste receptors: Implications for the food industry. Annual Review of Food Science and Technology, (11), 183-204.
Norris, S. A., Frongillo, E. A., Black, M. M., Dong, Y., Fall, C., Lampl, M. & Patton, G. C. (2021). Nutrition in adolescent growth and development. The Lancet, 399(10320), 172-184.
Osborn, K. E., Shytle, R. D., Frontera, A. T., Soble, J. R. & Schoenberg, M. R. (2016). Addressing potential role of magnesium dyshomeostasis to improve treatment efficacy for epilepsy: a reexamination of the literature. The Journal of Clinical Pharmacology, 56(3), 260-5.
Ottolini, K. M., Andescavage, N., Keller, S. & Limperopoulos, C. (2020). Nutrition and the developing brain: The road to optimizing early neurodevelopment: A systematic review. Pediatric Research, 87(2), 194-201.
Öz Güçer, Ö. Y. (2021). Demans Teşhisi Konmuş Bireylerde Karadut (Morus Nigra) Tüketiminin Bilişsel Fonksiyonlara ve Antioksidan Kapasiteye Etkisi. Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Beslenme ve Diyetetik Ana Bilim Dalı, Ankara.
Özenoğlu, A. (2018). Duygu durumu, besin ve beslenme ilişkisi. Acıbadem Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 9(4), 357-365.
Özgüneş, R. E., Özdemir, S. S. & Bozok, D. (2021). Dışarıda Yeme Olgusuna Yeni Bir Yaklaşım Olarak “Şefi Eve Çağırma”(As a New. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 9(3), 1992-2009.
Özkay, Ü. D., Öztürk, Y., Can, Ö. D. (2011), Yaşlanan dünyanın hastalığı: Alzheimer hastalığı. Süleyman Demirel Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 18(1), 35-42.
Özsoy, O., Seval-Celik Y., Gulay Hacioglu G., Yargicoglu, P., Demir, R., Agar, A. & Aslan, M. (2011). The influence and the mechanism of docosahexaenoic acid on a mouse model of Parkinson’s disease. Neurochemistry International, (59), 664–670.
Özyurtlu, D., Örün, M.O., Sıvacı, A.Ö., Duran, S., Demiralay, A., Türkeş, N. & Bakar, M. (2015). B12 vitamini ve folik asit eksikliğinin bilişsel fonksiyonlar üzerine etkisinin değerlendirilmesi. Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 41(1), 5-9.
Pandell, L. (2015). Neuroscience comes to dinner: How brain tweaks could change our diet. https://grist.org/food/neuroscience-comes-to-dinner-how-brain-tweaks-couldchange-our-diet/ (24. 01. 2019).
Panteliadis, C. P., Korinthenberg, R. (2005). Paediatric Neurology: Theory and Practice. Thieme Medical Pub.
Perullo, N. (ed) (2018). University of Gastronomic Sciences Pollenzo Manifesto. İtalya.
Pfeifer, H. H. & Thiele, E. A. (2005). Low-glycemic-index treatment: a liberalized ketogenic diet for treatment of intractable epilepsy. Neurology, 65(11), 1810-2.
Power, V. A., Spittle, A. J., Lee, K. J., Anderson, P. J., Thompson, D. K., Doyle, L. W. & Cheong, J.L. (2019). Nutrition, growth, brain volume, and neurodevelopment in very preterm children. The Journal of Pediatrics, (215), 50-55.
Prado, E. & Dewey, K. (2012). Nutrition and brain development in early life. Nutrition Reviews, 72(4), 267-284.
Prasanth, M. I., Sivamaruthi, B. S., Chaiyasut, C. & Tencomnao, T. (2019). A review of the role of green tea (camellia sinensis) in antiphotoaging, stress resistance, neuroprotection, and autophagy. Nutrients, 11(2).
Rajasekaran, S. A. (2011). Therapeutic potential of curcumin in gastrointestinal diseases. World Journal of Gastrointestinal Pathophysiology, 2(1), 1-14.
Seyitoğlu, F. (2021). Defining the current position of the gastronomy field in Turkey. Journal of Culinary Science & Technology, 19(1), 35-54.
Shah, R. (2013). The role of nutrition and diet in Alzheimer disease: a systematic review. Journal of the American Medical Directors Association, 14(6), 398-402.
Stafstrom, C. E. & Rho, J. M. (2012). The ketogenic diet as a treatment paradigm for diverse neurological disorders. Front Pharmacol, 3(59), 1-5.
Swaminath, A. & Jicha, G. A. (2014). Nutrition and prevention of alzheimer’s dementia. Front Aging Neuroscience, (6), 1-13.
Şahin, E. Ö. (2016). Gastronomide Güncel Bir Yaklaşım-Nörogastronomi: Science Direct Veri Tabanında Yayınlanan Makaleler Üzerine Bir İnceleme (A Current Approach to Gastronomy. Herz, 101.
Şen, S., Durat, G. & Atasoy, I. (2009). Vitamin b 12 ve folik asit eksikliğinin psikiyatrik ve nörolojik bozukluklarla İlişkisi. Türk Klinik Biyokimya Dergisi, 7(1), 31-36.
Tello, S., Halifeoğlu, İ., Bozkurt, M. & Bulmuş, Ö. (2008). Meme kanseri oluşturulmuş ratlarda ısırgan otunun total antioksidan durumu üzerine etkisi. Fırat Üniversitesi Sağlık Bilimleri Tıp Dergisi, 22(4), 179-183.
Uslu, N. & Sözen, M. (2019). Nörogastronomiye sosyolojik bir yaklaşım. ganud ınternational conference on gastronomy. Nutrition and Dietetics, 22-24 Kasım 2019, Gaziantep
Velioğlu, S. K. (2014). İlaca dirençli epilepsisi olan çocuklarda farmakolojik olmayan alternatif tedavi yaklaşımları: Vagus sinir stimülasyonu ve ketojenik diyet. Epilepsi, 20(1), 59-63
Vetvicka, V. & Vetvickova, J. (2015). Glucan supplementation enhances the immune response against an influenza challenge in mice. Annals of Translational Medicine, 3(2)
Vurmaz, A., Bozkurt, F. & Akbulut, M. D. (2020). F64a tarafından alzheimer benzeri demans oluşturulan ratlarda betain ve piperinin etkisi. Kocatepe Tıp Dergisi, 21(2), 183-190.
Yıldırım, M. P. & Özcan, B. A. (2020). Alzheimer hastalığı ve beslenme ile ilişkisi. Sağlık ve Yaşam Bilimleri Dergisi, 2(2), 66-73.
Yılmaz, S. (2013). Sağlıklı beslenme ve kişilik oluşumu üzerindeki etkileri, Elmalı’da Kişilik Oluşumu ve Nefsin Terbiyesi Sempozyumu Bildiriler Kitabı, Antalya, 102.
Yuen, A. W. & Sander, J. W. (2012). Can magnesium supplementation reduce seizures in people with epilepsy? A hypothesis. Epilepsy Research, 100(1-2),152-156.
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2023 Journal of Tourism & Gastronomy Studies
Bu çalışma Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
