Türkiye’de Yiyecek Seçiminin Bölgelere Göre Farklılaşması** (Variation of Food Choices According to Regions in Turkey)
DOI:
https://doi.org/10.21325/jotags.2020.609Keywords:
Food choice, Eating and drinking habits, TurkeyAbstract
In this study on gastronomy, it is aimed to find out level of variations in factors affecting food choices of people in Turkey. General survey model is used in the study. Target population of study consists of individuals from seven different regions of Turkey (Black Sea, Marmara, Aegean, Central Anatolia, East Anatolia, and Southeast Anatolia). 1560 individuals living in 26 of Level-2 regions in Nomenclature of Units for Territorial Statistics developed by Eurostat to establish a particular structure in regional statistics are selected for sample. Survey form is used as data collection tool in the study. As a result of the study, it is found that the most important three factors for food choices of individuals in Turkey are sensory appeal, convenience and state of mind, while the least important factor is weight control. It is determined that there are statistically significant differences among regions with all sub dimensions with regards to food choice. In particular, it is determined that individuals living in East Anatolia and Black Sea regions are more careful when choosing food when compared to individuals living in other regions. Furthermore, it is concluded that individuals living in Marmara and Central Anatolia regions are less picky and have lesser criteria in their food choices.
References
Akbay, C., Meral, Y., Yılmaz, H. İ., & Gözek, S. (2013). Türkiye'de ailelerin su ürünleri tüketiminin ekonomik analizi. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Doğa Bilimleri Dergisi, 16(3), 1-7.
Akçay, Y., & Vatansever, Ö. (2013). Kırmızı et tüketimi üzerine bir araştırma: Kocaeli ili kentsel alan örneği. Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 4(1), 43-60.
Akgün, Ö. (2008). Modern alışveriş merkezlerinin tüketici davranışları üzerindeki etkisi ve Konya ilinde bir uygulama. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Anabilim Dalı Üretim Yöntemi ve Pazarlama Bilim Dalı, Konya.
Aldridge, V., Dovey, T. M., & Halford, J. C. (2009). The role of familiarity in dietary development. Developmental Review, 29(1), 32-44.
Arık-Çolakoğlu, F., İşmen, A., Özen, Özcan., Çakır, F., Yığın, Ç., & Ormancı, H., B. (2006). Çanakkale ilindeki su ürünleri tüketim davranışlarının değerlendirilmesi. Ege Üniversitesi Su Ürünleri Dergisi, 1(3), 387-392.
Arslan, M., & Bayçu, S. (2012). Mağaza Atmosferi (Elektronik Sürüm). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi Yayını.
Aydın, K. (2011). Türkiye'de hanehalkı gıda harcamaları ve sosyo-ekonomik faktörler. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 21(1), 56-76.
Babacan, G. A., Çevik, N., Hataf, H. S., Biçen, Ş., Keskin, G., & Tuna M. A. (2011). Gebelikte benlik saygısı ve beden imajı ile ilişkili özellikler. The Anatolian Journal of Clinical Investigation, 5(1), 7-14.
Bakırcıoğlu, R. (2012). Ansiklopedik eğitim ve psikoloji sözlüğü. Ankara: Anı Yayıncılık.
Bal, H. (2001). Bilimsel araştırma yöntem ve teknikleri. Isparta: Süleyman Demirel Üniversitesi Yayınları, 87.
Batman, O., Sarıışık, M., & Candidate, A. G. (2015). Öğrencilerin beslenme alışkanlıklarına dair kısıtlar nelerdir? Yükseköğrenim öğrencileri üzerine bir araştırma. International Conference on Eurasian Economıes, SESSION 4B: Tarım Ekonomisi, 257-265.
Baysal, A. (1996). Sağlıklı beslenme ve Akdeniz diyeti. Beslenme ve Diyet Dergisi, 25(1), 21-29.
Baysal, A. (2011). Beslenme. Ankara: Hatiboğlu Basım ve Yayım, 24-25.
Beef & Fish, (2014). Lezzetin felsefesi. http://beefandfish.com/beeffish/yemek-sosyoloji/lezzetin-felsefesi.html (Erişim tarihi: 15.04.2018).
Bektaş, D. Y. (2016). Ergenlerde beden imgesi üzerine bir çalışma. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 3(22), 67.
Bennion, M., & Scheule, B. (2004). Introductory food. New Jersey: Pearson Prentice Hall, 147-148.
Beşirli, H. (2010). Yemek, kültür ve kimlik. Milli Folklor Dergisi, 22(87), 159-169.
Birkenhead, K., & Slater, G. (2015). A review of factors influencing athletes food choices. Sports Medicine, 45(11), 1511-1522.
Brown, A. (2000). Understanding food. Belmont: Wadsworth Thomson Learning, 324.
Brunner, T. A., Van der Horst, K., & Siegrist, M. (2010). Convenience food products: drivers for consumption. Appetite, 55(3), 498-506.
Chomitz, V. R., Cheung., L. W., & Lieberman, E. (1995). The role of lifestyle in preventing low birth weight. The Future of Children, 12(1): 121-138.
Çetin, A. (2006). Memlük devletinde yemek kültürüne genel bir bakış. Milli Folklor Dergisi, 18 (72), 125-129.
Delwiche, J. F. (2004). The impact of perceptual interaction on perceived flavor. Food Quality and Preference, 15(1), 137-146.
Derin, D. Ö., Keskin, S., & Çelikörs, D. (2015). Konya il merkezinde çalışan bazı kamu memurlarının beslenme alışkanlıkları üzerine bir araştırma. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 4(3), 421-439.
Devault, M. (1991). Feeding the family. Chicago: University Of Chicago Press.
Dickson-Spillmann, M., Siegrist, M., & Keller, C. (2011). Attitudes toward chemicals are associated with preference for natural food. Food Quality and Preference, 22(1), 149-156.
Dikmen, D., İnan-Eroğlu, E., Göktaş, Z., Barut-Uyar, B., and Karabulut E. (2016). Validation of a Turkish version of the food choice questionnaire. Food Quality And Preference, 52(1), 81-86.
Dowd, K, & Burke, K. (2013). The influence of ethical values and food choice motivations on intentions to purchase sustainably sourced foods. Appetite, 69(1), 137-144.
Dölekoğlu, C. Ö., & Yurdakul, O. (2004). Adana ilinde hane halkının beslenme düzeyleri ve etkili faktörlerin logit analizi ile belirlenmesi. Akdeniz İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 8(1), 62-86.
Durmaz, Y. (2008). Tüketici davranışı, Ankara: Detay Yayıncılık.
Eagly, A. H., & Chaiken, S. (1993). The psychology of attitudes (Dördüncü basım), TX: Harcourt Brance Javanovich.
Eertmans, A., Victoir, A., Vansant, G., & Van Den Bergh O. (2005). Foodrelated personality traits, food choice motives and food intake: Mediator and moderator relationships. Food Quality and Preference, 16(1), 714-726.
Elmacıoğlu, F. (1996). Hızlı hazır yemek sisteminde önceliklerin belirlenmesi. Beslenme ve Diyet Dergisi, 25(1), 30-34.
Favora, A., & Santonastaso, P. (1995). Effects of parents psychological charactesristics and eating behaviour on childhood obesity and dietary compliance. Journal Psychosomatic Research, 39(1), 145-51.
Fotopoulos, C., Krystallis, A., Vassallo, M., & Pagiaslis, A. (2009). Food choice questionnaire (FCQ) revisited. suggestions for the development of an enhanced general food motivation model. Appetite, 52(1), 199-208.
Girgin, G., & Karakaş, B. (2017). Türklerin gıda tercihlerinde etkili olan motivasyonların belirlenmesi. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 20(1), 425-448.
Higgs, S., & Thomas, J. (2016). Social influences on eating. Current Opinion in Behavioral Sciences, 9(1), 1-6.
Honkanen, P., & Frewer, L. (2009). Russian consumers motives for food choice. Appetite, 52(2), 363-371.
Honkanen, P., Olsen, S. O., & Myrland, O. (2004). Preference-based segmentation: A study of meal preference among Norwegian teenagers. Journal of Consumer Behavior, 3(1), 235-250.
Hyde, R. J., & Feller, R. P. (1981). Age and sex effects on taste of sucrose, nacl, citric acid and caffeine. Neurobiology of Aging, 2(4), 315-318.
Ilgaz, F., Çetin, C., & Fisunoğlu, M. (2018). Food choice motives in young adults: Gender, obesity and stress-related differences. Clinical Nutrition, 37(1), 142-143.
Jackson, P., & Viehoff, V. (2016). Reframing convenience food. Appetite, 98(1), 1-11.
James, C., & Laing, D. G. (1995). Sensitivity of taste in children and adults. Appetite, 24(1), 68.
Januszewska, R., Pieniak Z., & Verbeke W. (2011). Food choice questionnaire revisited in four countries. Does it still measure the same?. Appetite, 57(1), 94-98.
Jiang, Y., King, J. M., & Prinyawiwatkul, W. (2014). A review of measurement and relationships between food, eating behavior and emotion. Trends in Food Science and Technology, 36(1), 15-28.
Johnston, J., Szabo, M., & Rodney, A. (2011). Good food, good people: Understanding the cultural repertoire of ethical eating”. Journal Of Consumer Culture, 11(3), 293-318.
Juslin, P. N., & Laukka, P. (2004). Expression, perception, and induction of musical emotions: A review and a questionnaire study of everyday listening. Journal of New Music Research, 33(1), 217-238.
Kabaran, S., & Mercanlıgil, S. (2013). Adölesan dönem besin seçimlerini hangi faktörler etkiliyor?. Güncel Pediatri, 11(1), 121-127.
Karasar, N. (2012). Bilimsel araştırma yöntemi (15. Baskı). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım, 321.
Kayalak, S., & Kiper, T. (2006, 25-26 Ocak). İstatistiki bölge birimleri nomenklatörü’ne (NUTS) göre Türkiye’de bölgesel farklılıklar. IV. Ulusal Coğrafya Sempozyumunda sunuldu, Ankara.
Kayışoğlu, S., & İçöz, A. (2012). Eğitim düzeyinin fast-food tüketim alışkanlığına etkisi. Tekirdağ Ziraat Fakültesi Dergisi, 9(2), 16-19.
Kazanç, B. (2018). Açlık mekanizmasını etkileyen faktörler. http://www.samdan.com.tr/saglik/2018/03/05/aclik-mekanizmasini-etkileyenfaktorler, (Erişim tarihi: 10.11.2019).
Kearney, M., Kearney, J. M., Dunne, A., & Gibney, M. J. (2000). Sociodemographic determinants of perceived influences on food choice in a nationally representative sample of Irish adults. Public Health Nutrition, 3(2), 219-226.
King, S. C., & Meiselman, H. I. (2010). development of a method to measure consumer emotions associated with foods. Food Quality and Preference, 21(1), 168-177.
Koç, E. (2016). Tüketici davranışı ve pazarlama stratejileri global ve yerel yaklaşım. (7.Basım). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
Konyar, H. (2017). Etik gıda tüketiminde yaşa bağlı olarak ortaya çıkan beğeni tercihleri: İstanbul’da etnografik alan çalışması. Senex: Yaşlılık Çalışmaları Dergisi, 1(1), 33-47.
Köseoğlu, Ö. (2002). Değişim fenomeni karşısında markalaşma süreci ve bu süreçte halkla ilişkilerin rolü. (Yüksek Lisans Tezi). Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
Köster, E. P., & Mojet, J. (2015). From mood to food and from food to mood: A psychological perspective on the measurement of food-related emotions in consumer research. Food Research International, 76(Special Issue), 180-191.
Krishna, A. (2011). An integrative review of sensory marketing: Engaging the senses to affect perception, judgment and behavior. Journal of Consumer Psychology, 22(3), 332-351.
Lawrence, W., & Barker, M. (2009). A review of factors affecting the food choices of disadvantaged women. The Proceedings of the Nutrition Society, 68(2), 189-194.
Lindstrom, M. (2006), Brand sense: How to build powerful brands through touch, taste, smell, sight and sound. Strategic Direction 3(2), 15-18.
Lo, Y. T., Chang, Y. H., Lee, M. S., & Wahlqvist, M. L. (2009). health and nutrition economics: Diet costs are associated with diet quality. Asia Pacific Journal of Clinical Nutrition, 18(4), 598-604.
Manippa, V., Padulo, C., Laan, L.N., & Brancucci, A. (2017). Gender differences in food choice: Effects of superior temporal sulcus stimulation. Frontiers in Human Neuroscience, 11(1), 597.
Markovina, J., Stewart-Knox, B. J., Rankin, A., Gibney, M., de Almeida, M. D. V., Fischer, A., & Frewer, L. J. (2015). Food4Me study: Validity and reliability of food choice questionnaire in 9 European countries. Food Quality and Preference, 45, 26-32.
Miişoğlu, D., & Hayoğlu, İ. (2005). Tat eşik değerlerinin algılanması, tanınması ve derecelendirilmesi. Harran Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 9(2), 29-35.
Milošević, J., Zezelj I., Gorton M., & Barjolle D. (2012). Understanding the motives for food choice in Western Balkan countries. Appetite, 58(1), 205-214.
Morley, J. E. (2001). Decreased food intake with aging. The Gerontological Society of America, 56(1), 81-88.
Neumark-Sztainer, D., Story, M., Perry, C., & Casey, M. A. (1999). Factors influencing food choices of adolescents: Findings from focus-group discussions with adolescents. Journal of The American Dietetic Association, 99(8), 929-937.
Olsen, S. O. (1999). Strength and conflicting valence in the measurement of food attitudes and preferences. Food Quality and Preferences, 10(6), 483-494.
Onurlubaş, E., Doğan, H. G., & Gürler, A. Z. (2015). Türkiye’de ev dışı gıda tüketimin durumu ve tüketici eğilimleri. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8(38), 917-924.
Özçağlar, A. (2003). Türkiye’de yapılan bölge ayrımları ve bölge planlama üzerindeki etkileri. Coğrafi Bilimler Dergisi, 1(1), 3-18.
Özmert, N. E. (2005). Erken çocukluk gelişiminin desteklenmesi-2-çevre”. Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Dergisi, 48(4), 337- 354.
Parlak, A., & Çetinkaya, Ş. (2007). Çocuklarda obezitenin oluşumunu etkileyen faktörler. Fırat Sağlık Hizmetleri Dergisi, 2(5), 27-33.
Peck, J. (2012). How does touch affect consumer behavior. Marketing Research, https://bus.wisc.edu/mba/current-
students/mba specializations/marketingresearch/blog/2012/06/28/touch-affect-consumer-behavior (Erişim tarihi: 15.06.2019).
Phan, U. T., & Chambers E. T. (2016). Motivations for choosing various food groups based on individual foods. Appetite, 105(1), 204-211.
Prasad, C. (1998). Food, mood and health: A neurobiologic outlook. Brazilian Journal of Medical and Biological Research, 31(12), 1517-1527.
Prates, L. C, A., Junior-Freitas, R., Prates, O, F, M., Veloso, F, D, M., & Barros, M, D, N. (2017). Influence of body ımage in women undergoing treatment for breast cancer. Revista Brasileira Ginecologia Obstetricia, 39(1), 175– 183.
Randall, E., & Sanjur, D. (1981). Food preferences- Their conceptualization and relationship to consumption”. Ecology of Food and Nutrition, 11(3), 151-161.
Ritson, C., & Hutchins, R. (1995). Food choice and the demand for food. In D. W. Marshall (Eds). Food Choice and the Consumer. England: Blackie Academic and Professional, 43-65.
Román, S., Sánchez-Siles. L. M., & Siegrist, M. (2017). The importance of food naturalness for consumers: results of a systematic review. Trends in Food Science and Technology, 67, 44-57.
Saygı, B. (2017). Gıda seçimini etkileyen faktörler”. Dünya Gıda Dergisi, 11(1), 76-81.
Shannon, C., Story, M., Fulkerson, J.A., & French, S. A. (2002). Factors in the school cafeteria influencing food choices by high school students. The Journal of School Health, 72(6), 229-34.
Share, M., & Stewart-Knox, B. (2012). Determinants of food choice in Irish adolescents”. Food Quality and Preference, 25(1), 57-62.
Sheperd, R. (1995). Dietary salt intake. Nutrition Food Science, 85(5), 10-11.
Shrewsbury, V. A., King, L. A., Hattersley, L. A., Howlett, S. A., Hardy, L. L., & Baur, L. A. (2010). Adolescent-parent interactions and communication preferences regarding body weight and weight management: A qualitative study. International Journal of Behavioral Nutrition and Physical Activity, 7(1), 16.
Stafleu, A., Van, W. S., De, C. G., Burema, J., & Hautvast, J. (1996). Nutrition knowledge and attitudes towards high-fat foods and low-fat alternatives in three generations of women. European Journal of Clinical Nutrition, 50(1), 33-41.
Steemkamp Jan-Benedict, E.M. (1993). Food consumption behavior, Association for Consumer Research, 1(1), 401-409.
Steptoe, A., Pollard, T.M., & Wardle, J. (1995). Development of a measure of the motives underlying the selection of food: The food choice questionnaire. Appetite, 25(1), 267-284.
Story, M., & Moe, J. (2000). Eating behaviors and nutritional implications. nutrition and the pregnant adolescent: A practical reference guide. Minneapolis: School of Public Health, University of Minnesota, 47-54.
Sürücüoğlu, M. S. (1999). Beslenme ve sağlığımız. Standart Araştırma/İnceleme Dergisi, 4, 40-51.
Taş, B. (2006). AB uyum sürecinde Türkiye için yeni bir bölge kavramı: İstatistikî bölge birimleri sınıflandırması (İBBS). Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(2), 185-197.
Topuzoğlu, A., Hıdıroğlu, S., Ay, P., Önsüz, F., & İkiışık, H. (2007). Tüketicilerin gıda ürünleri ile ilgili bilgi düzeyleri ve sağlık risklerine karşı tutumları. TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni, 6(4), 253-258.
Tutar, F. K. & Yazırlı, N. (2016). Hane halkı ev dışı gıda tüketimini etkileyen faktörler: Nazilli örneği. Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(1), 367-392.
Uzel, R. A. (2018). Geleneksel mutfak kültürü ve tarımsal ürün çeşitliliğinin, üniversite öğrencileri beslenme durumu üzerine etkisi. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 55(1), 37-44.
Wardle, J., Haase, A.M., Steptoe, A., Nillapun, M., Jonwutiwes, K., & Bellisle, F. (2004). Gender differences in food choice: The contribution of health beliefs and dieting. Annals of Behavioral Medicine, 27(2), 107-116.
Wong, M., Cheung, R. & Calvin W. (2013). A study on traveler expectation, motivation and attitude. Contemporary Management Research, 2(1), 169-186.
Yöyen, G. E. (2017). Şiddet türleri ve kişilik özellikleri. Yaşam Becerileri Psikoloji Dergisi, 1(1), 35- 50.
Yükselen, C. (2003). Pazarlama araştırmaları. Ankara: Detay Yayıncılık
Published
How to Cite
Issue
Section
License
Copyright (c) 2023 Journal of Tourism & Gastronomy Studies
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License.
