Türk Mutfağında Yemek Kültürü ve Yemek Ritüelleri Üzerine Bir Araştırma: İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü Web Siteleri Örneği (A Research on Food Culture and Food Rituals in Turkish Cuisine: The Case of the Provincial Directorate of Culture and Tourism Websites)

Authors

  • Sibel ÖNÇEL
  • Hasan Coşkun BOZ

DOI:

https://doi.org/10.21325/jotags.2023.1232

Keywords:

Gastronomi, Yemek ritüelleri, Mutfak kültürü, Yerel mutfak, Türk Mutfağı

Abstract

Yemekle ilişkili davranışlar ve değerler coğrafyalar ve toplumlar arasında farklılık gösterir. Bu farklılaşmalar mutfak kültürünün zenginleşmesine katkıda bulunur. Zengin bir mutfak kültürüne sahip olan Türk Mutfağındaki yemek ritüellerinin tespit edilmesi amacıyla yapılan bu çalışmada, araştırma evreni Türkiye’deki 81 ilin İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü (İKTM) web siteleri olarak belirlenmiştir. Konu ile ilgili 30 ilin web sitesinden elde edilen veriler içerik analizine tabi tutulmuş ve tespit edilen yemek ritüelleri alanyazındaki çalışmalardan da yararlanılarak 4 kategori altında ele alınmıştır. Bunlar geçiş dönemi ritüelleri, ağırlama ve uğurlama ritüelleri, özel gün ve kutlama ritüelleri, dinî gün ve bayram ritüelleridir. Araştırma bulgularına göre en sık ve ortak görülen yemek ritüelleri cenazelerde helva kavrulması ve yeni doğum yapmış annelere lohusa şerbetinin hazırlanmasıdır. En fazla veriye ulaşılan ritüel kategorisi geçiş dönemi, en az veriye ulaşılan kategori ise ağırlama ve uğurlama ritüelleridir. İKTM web sitelerinin yemek ritüelleri ve yemek kültürü konularındaki bilgileri ziyaretçilerine aktarmada yetersiz kaldığı sonucuna ulaşılmıştır.

References

Adıgüzel, S. (1997). Erzurum ve Azerbaycan'da ortak olan bazı düğün gelenekleri. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, (7), 121-126.

Artun, E. (2001). Adana’da, törenlere, adaklara, özel günlere ait inançlar, pratikler ve bunlara bağlı mutfak kültürü. Millî Folklor, 13(49), 27-37.

Beşirli, H. (2010). Yemek, kültür ve kimlik, Millî Folklor, Yıl:22, Sayı:87, ss.159- 169.

Beşirli, H. (2011). Türk kültüründe güç, iktidar, itaat ve sadakatin yemek sembolizmi esasında değerlendirilmesi,

Türk Kültürü ve Hacı Bektaşi Veli Araştırma Dergisi, Sayı:58, ss.139-152.

Ceyhun Sezgin, A. ve Onur, M. (2017). Kültür mirası düğün yemeklerinin gastronomi turizmi açısından incelenmesi: Erzincan ili örneği. Erzincan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, IV., 203- 214.

Çetin, Ç. (2008). Türk düğün gelenekleri ve kutsal evlilik ritüeli. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, 48(2), 111-126.

Çınar, Z., Sormaz, Ü., Akturfan, M., Dalagan, S. (2021). Geçiş dönemlerinde mutfak kültürü ve yöresel mutfak uygulamaları: Karaman örneği. Global Gıda Araştırmaları Dergisi, 2(1).

Çiftçi, N. (2019). Tören yemeklerinin bilinirliği üzerine kuşaklar arasındaki farklılıkların belirlenmesine yönelik bir araştırma: Afyonkarahisar ili örneği. Afyonkarahisar: Afyon Kocatepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. Yüksek Lisans Tezi.

Erol, G. & Alaşhan, A. (2020). Özel günlerdeki geleneksel yemek anlayışının gastronomi açısından değerlendirilmesi: Ürgüp örneği. Turkish Studies – Social Sciences, 15(8), 3521-3538. https://dx.doi.org/10.47356/TurkishStudies.47496

Fidan, S. ve Özcan, F. (2019). Gastronomi kenti Gaziantep’te özel gün yemekleri üzerine bir araştırma. Journal of International Social Research, 12(67).

Güldemir, O. ve Işık, N. (2011). Nevşehir mutfak kültürü ve yemekleri. 1. Uluslararası Nevşehir Tarih ve Kültür Sempozyumu, 6(1), 16-19.

Güler, S. (2010). Türk mutfak kültürü ve yeme içme alışkanlıkları. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 26(1), 24-30.

Jansen, W. (1997). Gender identity and the rituals of food in a Jordanian community. Food and Foodways, 7(2), 87- 117.

Murtezaoğlu, S. (2012). Kültürel belleğin ritüel yoluyla kuruluşu. Motif Akademi Halkbilimi Dergisi, 5(9), 344-350.

Öğüt Eker, G. (2018). Farklı görme biçimiyle modern dünya ritüeli olarak yemek kültürü: sınanma/erginlenme ve intikam alma gizli işlevleri. Millî Folklor, 30(120).

Özlü, Z. (2014). Osmanlı sarayında aşure geleneği uygulamasına dair. Millî Folklor Dergisi, 13(101), 209-224.

Sağır, A. (2012). Bir yemek sosyolojisi denemesi örneği olarak Tokat mutfağı. Journal of Turkish Studies. 7 (4), 2675-2695. DOI:10.7827/TurkishStudies.3834

Sağır, A. (2016). Ölüm sosyolojisi bağlamında yemek, cenaze ve ölümün sofra pratikleri üzerine. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 1: 271-298.

Tez, Z. (2012). Lezzetin tarihi: Geçmişten bugüne yiyecek, içecek ve keyif vericiler. İstanbul: Hayy Kitap.

Üzülmez, M. ve Onur, M. (2021). Osmaniye mutfak kültüründe yer alan yemek ritüelleri üzerine bir araştırma. Türk Turizm Araştırmaları Dergisi, 5(2): 1349-1368.

Wikipedia (2022), Şükran Günü. Erişim Tarihi: 22.07.2022

https://tr.wikipedia.org/wiki/%C5%9E%C3%BCkran_G%C3%BCn%C3%BC Yalçın Çelik, S. D., (2010). Mengen’de özel gün yemekleri. Millî Folklor, 86, 127-139. İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü Web Siteleri

Afyon İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü Erişim tarihi: 20.03.2022

Amasya İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü Erişim tarihi: 22.03.2022

Antalya İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü Erişim tarihi: 23.03.2022

Bolu İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü Erişim tarihi: 29.03.2022

Burdur İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü Erişim tarihi: 03.04.2022

Çankırı İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü Erişim tarihi: 03.04.2022

Çorum İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü Erişim tarihi: 07.04.2022

Elazığ İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü Erişim tarihi: 08.04.2022

Eskişehir İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü Erişim tarihi: 10.04.2022

Gaziantep İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü Erişim tarihi: 16.04.2022

Giresun İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü Erişim tarihi: 22.04.2022

Hakkari İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü Erişim tarihi: 22.04.2022

Kars İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü Erişim tarihi: 22.04.2022

Kayseri İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü Erişim tarihi: 28.04.2022

Kırklareli İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü Erişim tarihi: 29.04.2022

Kilis İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü Erişim tarihi: 02.05.2022

Konya İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü Erişim tarihi: 02.05.2022

Kütahya İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü Erişim tarihi: 02.05.2022

Malatya İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü Erişim tarihi: 04.05.2022

Kahramanmaraş İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü Erişim tarihi: 07.05.2022

Mardin İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü Erişim tarihi: 07.05.2022

Niğde İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü Erişim tarihi: 07.05.2022

Osmaniye İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü Erişim tarihi: 08.05.2022

Rize İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü Erişim tarihi: 08.05.2022

Sakarya İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü Erişim tarihi: 10.05.2022

Samsun İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü Erişim tarihi: 12.05.2022

Siirt İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü Erişim tarihi: 13.05.2022

Sivas İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü Erişim tarihi: 15.05.2022

Tekirdağ İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü Erişim tarihi: 15.05.2022

Şanlıurfa İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü Erişim tarihi: 15.05.2022

Published

07/01/2023

How to Cite

ÖNÇEL , S. ., & BOZ , H. C. . (2023). Türk Mutfağında Yemek Kültürü ve Yemek Ritüelleri Üzerine Bir Araştırma: İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü Web Siteleri Örneği (A Research on Food Culture and Food Rituals in Turkish Cuisine: The Case of the Provincial Directorate of Culture and Tourism Websites). Journal of Tourism & Gastronomy Studies, 11(2), 1043–1059. https://doi.org/10.21325/jotags.2023.1232

Most read articles by the same author(s)