Uzayda Beslenme ve Gelişim Süreci Üzerine Teorik Bir Değerlendirme
Anahtar Kelimeler:
Beslenme- Uzayda beslenme- Astronot yiyecekleri- Nasa- Yiyecek-içecekÖzet
Bu çalışmanın amacı geçmişten günümüze kadar gerçekleşen uzay uçuşlarındaki beslenme
şekli ve zaman içindeki gelişimini incelemektir. Konu ile ilgili literatür taraması yapılarak
ulaşılabilen veri tabanları, NASA kaynakları, makaleler ve kitaplar incelenmiştir.
İnceleme sonucunda sekiz uzay uçuşu programı belirlenmiştir. Bu programlar ile ilgili
yapılan tespitler şunlardır: Mercury programındaki uçuşlarda astronotlar yemek yeme ile
ilgili ilk testleri yaparak yiyecek ve içeceklerin geliştirilmesine katkı sağlamışlardır.
Gemini programında uçuş süreleri daha uzun olduğu için beslenmenin önemi ilk kez
vurgulanmıştır. Apollo programındaki astronotlar sıcak suya sahip ilk astronotlardır.
Skylab programında, ilk kez yiyecekleri ısıtabilmek için ısıtma tepsisi kullanılmıştır.
Apollo-Soyuz test projesi Amerika ve Rusya’nın ilk ortak uzay projesidir ve astronotlar
ilk defa yemeklerini birbirleriyle paylaşmışlardır. Space Shuttle programında yemek
hazırlamak için ilk defa modüler bir mutfak kullanılmıştır. Shuttle-Mir programında
gerçekleştirilen uzun süreli uzay uçuşları nedeniyle raf ömrü uzun olan gıdaların
gerekliliği ortaya çıkmıştır. International Space Station programında yiyecek ve
içeceklerin uluslararası nitelikte olduğu tespit edilmiştir.
Referanslar
Akbulut, U. (2013). Uzaydaki astronotların günlük yaşamı. web: http://www.uralakbulut.com.tr/wpcontent/uploads/2013/04/astronotlar.pdf adresinden 22.12.2017 tarihinde alınmıştır.
Bal, A. (2014). Hava-uzay araçlarının (aerospacecraft) hukuki rejimi. Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 15, 1465-1528.
Bilgi, S. ve İpbüker, C. (2005). Küresel rotaların uygun kartografik gösterimi. TMMOB Harita ve Kadastro Mühendisleri Odası 10. Türkiye Harita Bilimsel ve Teknik Kurultayı (28 Mart- 1 Nisan 2005 Ankara). web:http://www.hkmo.org.tr/etkinlikler/kurultay/etkinlik_bildirileri_detay.php?etkinlikkod=1&bilkod=39 adresinden 13.01.2018 tarihinde alınmıştır.
Bourland, C., Kloeris, V., Rice, B. L. and Vodovotz Y. (1999). Food system for space and planetay flights In. Helen W. Lane and Dale A. Schoeller (Eds). Nutrition in Spaceflight and Weightlessness Models. United States of America: CRC Press.
Casaburri, A. A. and Gardner, C. A. (1999). Space Food and Nutrition: An Educator’s Guide With Activities in Science and Mathematics. Jane A George (Ed.). Washington, D.C.: NASA.
Enrico, C. (2016). Space nutrition: the key role of nutrition in human space flight. Web: https://arxiv.org/ftp/arxiv/papers/1610/1610.00703.pdf adresinden 22.12.2017 tarihinde alınmıştır.
Herr, M., Titze, J., Smith, S. M. and Baecker, N. (2015). Nutrition, Physiology and Metabolism in Spaceflight and Analog Studies. London: Springer.
Kerwin, J. and Seddon, R. (2002). Eating in space-from an astronaut’s perspective. Nutrition, 18, 921-925.
Kunz, H., Quirriarte, H., Simpson, R. J., Snyder, R. P., McMonigal, K., Sams, C. and Crucian, B. (2017). Alterations in hematologic indices during lng-duration spaceflight. BMC Hematology, 17 (19), 1-8.
Lane, H. W. (1992). Nutrition in space: evidence from U.S and U.S.S.R. Nutrition Reviews, 50 (1), 3-6.
Lane, H. W. and Schulz, L. O. (1992). Nutritional questions relevant to space flight. Annual Reviews Nutrion, 12, 257-278.
Lane, H. W. and Feeback, D. L. (2002). History of nutrition in space flight: overview. Nutrition, 18 (10), 797-804.
Lane, H. W., Bourland, C., Barrett, A., Herr, M. and Smith, S. M. (2013). The role of nutritional research in the success of human spaceflight. American Society for Nutrition (Advance in Nutrition), 4, 521-523.
Özçivici, E. (2013).Effects of spaceflight on cells of bone marrow origin . Turk Hematol, 30, 1-7.
Perchonok, M. and Bourland, C. (2002). NASA food systems: past, present and future. Nutrition, 18, 913-920.
Rızaoğlu, B. ve Hançer M. (2013). Menü ve Yönetim. (Yenilenmiş 2. Baskı). Ankara: Detay Yayıncılık.
Sevim, B. ve Görkem O. (2015). Gastronomi ve aşçılık programlarında gıda güvenliği donanım altyapısının değerlendirilmesi. Uluslararası Alanya İşletme Fakültesi Dergisi, 7 (1), 59-67.
Smith, S. M., Street, J. E. D., Rice, B. L., Nillen, J., Gillman, P. L. and Block, G. (2001). Nutritional status assessment in semiclosed environments:ground- based and space flight studies in humans. American Society for Nutritional Sciences (The Journal of Nutrition),131, 2053-2061.
Smith, S. M., Uchakin, P. N. and Tobin, B. W. (2002). Spaceflight nutrition research: platforms and analogs. Nutrition, 18, 926-929.
Smith, S. M., Zwart S. R., Block, G., Rice, B. L. and Street, J. E. D. (2005). The nutritional status of astronauts is altered after long-term space flight aboard the International Space Station. American Society for Nutritional Sciences (The Journal of Nutrition), 437-443.
Smith, S. M., Zwart, S. R. and Herr, M. (2009). Human Adaptation to Spaceflight: The Role of Nutrition. United States of America: NASA.
Smith, S. M., Zwart, S. R., Kloeris, V. and Heer, M. (2009). Nutritional Biochemistry of Space Flight. New York: Nova Science Publishers.
Smith, S. M., Street, J. D., Neasbitt, L. and Zwart, S.R. (2012). Space Nutrition. United States of America: NASA.
Zwart, S. R., Kloeris, V. L., Perchonok, M. H., Braby, L. and Smith, S. M. (2009). Assessment of nutrient stability in foods from the space food system after long-duration spaceflight on the ISS. Journal of Food Science, 74 (7), 209-217.
www.nasa.gov1:https://www.nasa.gov/audience/foreducators/stem-on-station/ditl_eating adresinden 10.01. 2018 tarihinde alınmıştır.
www.nasa.gov2:https://www.nasa.gov/audience/forstudents/postsecondary/features/F_Food_for_Space_Flight.html adresinden 10.01.2018 tarihinde alınmıştır.
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2023 Journal of Tourism & Gastronomy Studies
Bu çalışma Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
