Sosyal Taşıma Kapasitesi: Doğu Karadeniz Bölgesi Üzerine Bir Değerlendirme (Social Carrying Capacity: An Evaluation on the East Black Sea Region)

Yazarlar

  • Murat BAYRAM
  • Zehra BULUT
  • Ali YAYLI

DOI:

https://doi.org/10.21325/jotags.2020.690

Anahtar Kelimeler:

Taşıma kapasitesi- Sosyal taşıma kapasitesi- Kalabalıklaşma- Aşırı turizm- Doğu Karadeniz

Özet

Taşıma kapasitesi; turizmde mekan gelişimi planlamasının rasyonel bir bileşimidir ve herhangi bir bölgede sürdürülebilir turizmin geliştirilmesi için önemli kriterlerden birisidir. Bunlardan birisi olan sosyal taşıma kapasitesi; turistlere karşı bölge halkının hoşgörü düzeyindeki sınır olarak tanımlanabilir. Turizmin gelişimini engellemeden sürüdürülebilir olarak eylem ve politikaların oluşturulması gerekmektedir. Böylece aşırı turizmden etkilenen destinasyonların etkin yönetilmesi ile birlikte, aşırı turizmden etkilenebilecek potansiyel destinasyonların da önlem alması sağlanabilecektir. Doğu Karadeniz Bölgesi’nin aşırı kalabalıklığı; göç, hemşerilerin tekrar ziyaretleri ve gurbetçilerin belli dönemlerde çeşitli amaçlarla bölgeye gelmeleri ile birlikte ortaya çıkmaktadır. Bunun yanı sıra yerli ve yabancı ziyaretçilerin bölgeye turistik amaçlı veya farklı amaçlarla gerçekleştirdikleri ziyaretler de aşırı kalabalığın ortaya çıkmasındaki diğer önemli unsurları teşkil etmektedir. Çalışmanın temel amacı; aşırı turist kabulünün Doğu Karadeniz Bölgesi’nin sosyal taşıma kapasitesine etkilerini nüfus ve ziyaretçi sayıları bakımından ortaya koyarak aşırı turizm kavramını, sosyal taşıma kapasitesi kavramını ve aşırı turizmin sosyal etkilerinin mevcut durumunu kavramsal çerçevede incelemektir. Ayrıca çalışmanın sonunda aşırı turizmin özellikle sosyal boyuttaki etkilerinin yönetilmesine yönelik öneriler de sunulmuştur.

Referanslar

Akten, S., Gül, A., & Akten, M. (2009),. Korunan Doğal Alanları Katılımcı Yönetim Planında Ziyaretçi Etki Yönetimi Yaklaşımı. Uluslararası Davraz Kongresi, Isparta, ss. 1577-1590.

Algan, N. & Bayraktar, M. (2018). Turizm Taşıma Kapasitesi ve Çeşitleri. 5th International Congress on Political, Economic and Social Studies (ICPESS), 26-29 October, 536- 550.

Avcı, N. (2007). Turizmde taşıma kapasitesinin önemi. Ege Akademik Bakış. 7(2), 485-501.

Bamba LY, M. (2018). An application of Butler’s (1980) Tourist Area Life Cycle to Saly (Senegal), International Journal for Innovation Education and Research, Vol: 6, No-01, 46- 56.

Bayram, M. (2019). Destinasyon Pazarlamasından Destinasyon Yönetimine. Murat Bayram (Ed.), Destinasyon Yönetimi (s. 181-185) içinde. Ankara: Detay Yayıncılık.

Butler, R. W. (1980). The Concept of a Tourist Area Cycle of Evolution: Implications for Management of Resources. The Canadian Geographer, 24 (1), 5–12. http://sodacanyonroad.org/docs/CycleOfEvolution.pdf. sayfasından erişilmiştir

Butler, R.W. (1999). Sustainable tourism: a state-of-the-art review, Tourism Geographies, Vol. 1, No. 1, pp. 7-25. https://www.tandfonline.com/doi/pdf/10.1080/14616689908721291?needAccess=true. sayfasından erişilmiştir

Borrie, W. T., McCool, S. F. ve Stankey, G. H. (1998). Protected Area Planning Principles and Strategies. Ecotourism: A guide for Planners and Managers 2., 133- 154.

Bozok, D. (2002). Turizm ve çevre. Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, Şubat, 43-46.

Bruckner, R., Ruep, S., Wölfl, A., Kness-Bastaroli, T., Marot, J. & Rohrhofer, M. (2017). Wenn Touristen Einheimischen auf die Füße treten, https://derstandard.at/2000063266421/Wenn-Touristen-Einheimischen-auf-die-Fuessetreten. sayfasından erişilmiştir

Castellani, V. & Sala, S. (2012). Carrying Capacity of Tourism System: Assessment of Environmental and Management Constraints towards Sustainability. In: M. Kasimoglu (ed.), Visions for Global Tourism Industry. Available from the website of Intechopen http://www.intechopen.com/books/visions-for-global-tourism-industry- creatingandsustainingcompetitive-strategies/carrying-capacity-of-tourism-systemassessment-of-environmental-and-managementconstraints-towards-s. sayfasından erişilmiştir

Clivaz, C., Hausser, Y., & Michelet, J. (2004). Tourism monitoring system based on the concept of carrying capacity- the case of the regional natural park Pfyn-Finges (Switzerland). Proceedings of the Second International Conference on Monitoring and Management of Visitor Flows in Recreational and Protected Areas, [online] June 16–20 2004, 230-235.

Cooper, C. (2011). Tourism Area Life Cycle, Butler R.W. Emeritus Professor Strathclyde Business School, University of Strathclyde. Contemporary Tourism Reviews, Goodfellow Publishers Limited, Woodeaton, Oxford.

Çalık, İ. (2014). Doğu Karadeniz Bölgesi Sürdürülebilir Turizm Araştırması, Gümüşhane, Trabzon, Rize, Artvin, Giresun, Ordu. Gümüşhane Üniversitesi Yayınları, T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı, Ekspres Ofset, ISBN: 978-605-4838-09-7.

Çavuş, Ş. (2002). Turistik Merkezlerin Taşıma Kapasiteleri ile Yaşam Evreleri Arasındaki İlişkiler ve Kuşadası Örneğinde Değerlendirme. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayınlanmamış Doktora Tezi).

Dodds, R. & Butler, R. (2018). Overtourism: Issues, Realities and Solutions, Berlin, Boston: Walter De Gruyter GmbH.

Doğan, M. (2013). Bir kriz faktörü olarak taşıma kapasitesi aşımı ve Bozcaada Örneği. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 15(1). ss. 85-108.

DOKAP (2019). DOKAP Eylem Planı. https://www.dokap.gov.tr/Upload/Genel/dokap-eylem-plani-2014-2019-docx-888641-rd_40.docx sayfasından erişilmiştir

Doxey, G. V. (1975). A Causation Theory of Visitor-Resident Irrıtation: Methodology and Research Inference. (Bildiri). Proceedings of The 6th Annual Conference of the Travel Research Association. Travel Research Association. (ss.195-98). San Diego, C.A.

Duyar, M. & Bayram, M. (2019). Overtourism and tourismphobia: Evolution of host and tourism relationship. International Journal of Geography and Geography Education (IGGE), 40, 347- 362.

Farahani, H. Z. and Musa, G. (2008). Residents’ Attitudes and Perception Towards Tourism Development: A case Study of Masooleh, Iran, Tourism Management, 29, 1233-1236.

Faulkner, B. & Tıdeswell, C. (1997). A Framework for Monitoring Community Impacts of Tourism, Journal of Sustainable Tourism, cilt.5, S.1, ss.3-28.

Glasson, J. (1994). Oxford: a heritage city under pressure, Tourism Management, Vol. 15 No. 2, pp. 137-144, available at: https://doi.org/10.1016/0261-5177(94)90007-8.

Gonzalez, V. M., Coromina, L. ve Gali, N. (2017). Overtourism: Residents’ Perceptions of Tourism Impact As An Indicator of Resident Social Carrying Capacity- Case Study of A Spanish Heritage Town, Tourism Review, 73 (3), 277-296.

Gökdeniz, A. (2019). Turistik destinasyonlarda sosyal taşıma kapasitesi algısı ve tekrar ziyaret niyetine etkisi: Ayvalık araştırması. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8(3), 3003-3031.

Göktuğ, T. H., Yıldız, N. D., Demir, M. Ve Bulut, Y. (2013). Taşıma Kapasitesi Kuramının Milli Parklarda Oluşum – Gelişim ve Modellenme Süreci. Atatürk Üniv. Ziraat Fak. Dergisi, 44 (2), 195-206.

Grieser, K.A. (2005). Visitor perceptions of crowding, coping and social carrying capacity: an exploratory study in the Mohonk preserve. New York: State University of New York College of Environmental Science and Forestry Syracuse, (Master Thesis).

Gürbüz, A. (2002). Turizmin Sosyal Çevreye Etkisi Üzerine Bir Araştirma. Teknoloji Dergisi, (1-2), ss. 49-59.

Haas, G. (2001). Visitor capacity in the National Park System. NPS Social Science Review 2:1, 1-28.

Hall, C. M. (2001). Trends in ocean and coastal tourism: the end of the last frontier? Ocean & Coastal Management, 44(9-10), 601–618. doi:10.1016/S0964-5691(01)00071-0

Harrill, R. (2004). Residents’ Attitudes Toward Tourism Development: A Literature Review With Implications For Tourism Planning, Journal of Planning Literature. Cilt.18, S.1, ss.1-16.

Holden, A. (2002). Environment & Tourism, Routledge, Florence, USA.

Hospers, J. G. (2019). Overtourism in European Cities: From Challenges to Coping Strategies, CESifo Forum 20(3), 20-24, October.

Joseph, P. (2018). The Most and Least Visited Countries Per Capita in The World. https://www.travelmag.com/articles/most-and-least-visited-countries-in-the-world/. sayfasından erişilmiştir

Joshi, S. Ve Dahal, R. (2019). Relationship between Social Carrying Capacity and Tourism Carrying Capacity: A Case of Annapurna Conservation Area, Nepal. Journal of Tourism & Hospitality Education, 9 (2019), 9-29.

Kaltenborn, B. P., Anderson, O., Nellemann, C., Bjerke, T. and Thrane, C. (2008). Resident Attitudes Towards Mountain Second-Home Tourism Development in Norway: The Effects of Environmental Attitudes, Journal of Sustainable Tourism, 6 (6), 664-680.

Kaya, İ. (1997). Sürdürülebilir Turizm Kalkınması ve Ülkemiz Açısından Bir Değerlendirme, Balıkesir: Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayınlanmamış Doktora Tezi).

Klaric Z., Komilis P., Dragicevic M., Berlengi G., Surucu F., (1999), Carrying Capacity Assessment For Tourism Development, Coastal Area Management Programme (Camp) Fuka-Matrouh-Egypt, Priority Actions Programme, Regional Activity Centre, June, Split,Crotia, 1-70.

Koens, K., Postma, A. ve Papp, B. (2018). Is overtourism overused? Understanding the impact of tourism in a city context. Sustainability 2018, 10, 4384, 1-15.

KTB (2019a). İşletme (Bakanlık) Belgeli Tesis Konaklama İstatistikleri. https://yigm.ktb.gov.tr/TR-201121/isletme-bakanlik-belgeli-tesis-konaklama-istatistikleri.html. sayfasından erişilmiştir

KTB (2019b). Belediye Belgeli Tesis Konaklama İstatistikleri. https://yigm.ktb.gov.tr/TR-201122/belediye-belgeli-tesis-konaklama-istatistikleri.html. sayfasından erişilmiştir

Manning, R.E. 2002. How much is too much? Carrying Capacity of National Parks And Protected Areas. In: Arnberger, A., Branderburg, A. & Muhar, A. (eds.). Monitoring and Management of Visitor Flows in Recreational and Protected Areas. Proceedings of the Conference held at Bodenkultur University Vienna, Austria, January 30–February 02, 2002. Institute for Landscape Architecture and Landscape Management, Bodenkultur University Vienna. p. 306–313.

Mathieson, A. & Geoffrey, W. (1992). Tourism: Economic, Physical and Social İmpacts, New York: Longman.

Maximilian, B. (2019). From overtourism to sustainability: A research agenda for qualitative tourism development in the Adriatic, Munich Personal RePEc Archive. https://mpra.ub.uni-muenchen.de/92213/. sayfasından erişilmiştir

McCool, S. F. & Lime, D. W. (2001). Tourism Carrying Capacity: Tempting Fantasy or Useful Reality?, Journal of Sustainable Tourism, 9 (5), 372-388.

Milano, C. (2017). Overtourism and Tourismphobia: Global Trends and Local Contexts, Ostelea School of Tourism and Hospitality, Barcelona.

Neuhold, T. (2019). In der Stadt Salzburg wird der Tagestourismus zum Fluch, https://derstandard.at/2000096751943/In-der-Stadt-Salzburg-wird-der-Tagestourimuszum-Fluch. sayfasından erişilmiştir

Neuts, B. & Nijkamp, P. (2012). Tourist crowding perception and acceptability in cities: an applied modelling study on bruges, Annals of Tourism Research, Vol. 39 No. 4, pp. 2133-2153, https://doi. org/10.1016/j.annals.2012.07.016. sayfasından erişilmiştir

Newsame, D. (2002). Natural Area Tourism: Ecology, Impacts and Management Channel. View Publications: Clevedon.

Nolan, E. & Séraphin, H. (2019). Venice: Capacity and Tourism, in R. Dodds and R. Butler, eds., Overtourism: Issues, Realities and Solutions, De Gruyter, Berlin and Boston, 139–151.

Özdemir, S. B. (2007). Çevre Koruma Kullanma Dengesinde Taşıma Kapasitesinin Önemi Örnek Turizm Sektörü. Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yüksek Lisans Tezi).

Saarinen, J. (2006). Traditions of sustainability in tourism studies, Annals of Tourism Research, Vol. 33, No. 4, pp. 1121-1140. https://doi.org/10.1016/j.annals.2006.06.007. sayfasından erişilmiştir

Saveriades, A. (2000). Establishing the social tourism carrying capacity for the tourist resorts of the east coast of the Republic of Cyprus. Tourism Management, 21(2), 147-156.

Seçilmiş, C. & Kılıç, İ. (2018). Turistik Destinasyonlarda Yerel Halk ve Turist Gözünden Taşıma Kapasitesinin Değerlendirilmesi: Eskişehir Örneği. Seyahat ve Otel İşletmeciliği Dergisi, 15 (3), 506-522.

Seraphin, H., Sheeran, P. & Pilato, M. (2018). Over-tourism and the fall of Venice as a destination. Journal of Destination Marketing & Management, 9, 374-376. https://doi.org/10.1016/j.jdmm.2018.01.011. sayfasından erişilmiştir

Shafaei, F. & Mohamed, B. (2015). A Stage-Based Model Development Study on Tourism Social Impact Assessment, School of Housing, Building and Planning, Universiti Sains Malaysia. International Journal of Scientific and Research Publications. Cilt.5, S.3, ss.1-26.

Shelby, B., & Heberlein, T. (1984). A conceptual framework for carrying capacity determination. Leisure Sciences. 6: 433- 451.

Shelby, B. & Haberlein, T.A. (1986). Carrying Capacity in Recreation Settings, Ed., Oregon State University Press, Corvallis.

Silva, C. P. (2002). Beach carrying capacity assessment: how important is it. Journal of Coastal Research, 36, 190-197.

Simon, F. J. G., Narangajavana, Y. & Marques, D. P. (2004) Carrying capacity in the tourism ındustry: A case study of Hengistbury Head. Tourism Management, 25, 275-283.

Timur, S. & Getz, D. (2009). Sustainable tourism development: How do destination stakeholders perceive sustainable urban tourism?. Sustainable Development, 17(4), 220–232.

Toker, M. C. (1995). Türkiye’de Turizm ve Çevre (Karşılıklı Etkileşim Yaklaşımı Açısından Bir İnceleme). Ankara: Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi).

TÜİK (2019). Yıllara Göre İl Nüfusları. http://www.tuik.gov.tr/PreIstatistikTablo.do?istab_id=1595.

UNEP & UNWTO (2005). Making tourism more sustainable: A guide for policy makers. WTO, Madrid.

UNWTO (2018). ‘Overtourism’? Understanding and Managing Urban Tourism Growth beyond Perceptions, World Tourism Organization, Madrid.

Ünlüönen, K. & Tokmak, C. (2009). Topkapı sarayı’nda çalişanlar ve ziyaretçilerin sosyal taşıma kapasitesine yönelik değerlendirmeleri. İşletme Araştırmaları Dergisi, 1/1, 17-30.

Walmsley, A. (2017). Overtourism And Underemployment: A Modern Labour Market Dilemma, Responsible Tourism in Destinations 13 – Tackling Overtourism – Local Responses, 29-30 September 2017 – Hannesarholt, Reykjavik, Iceland, 1-15.

WTO. (1999). Global code of ethics for tourism. Proceedings of Thirteenth session of General Assembly: Santiago, Chile.

WTTC & McKinsey Company. (2017). Coping With Success: Managing Overcrowding In Tourism Destinations. https://www.wttc.org/-/media/files/reports/policy- research/coping-with- success---managing-overcrowding-in-tourism-destinations-2017.pdf/. sayfasından erişilmiştir

Yayınlanmış

2023-02-17

Nasıl Atıf Yapılır

BAYRAM, M., BULUT, Z., & YAYLI, A. (2023). Sosyal Taşıma Kapasitesi: Doğu Karadeniz Bölgesi Üzerine Bir Değerlendirme (Social Carrying Capacity: An Evaluation on the East Black Sea Region). Journal of Tourism & Gastronomy Studies, 8(Special Issue 4). https://doi.org/10.21325/jotags.2020.690

Aynı yazar(lar)ın dergideki en çok okunan makaleleri