Kalkınma Kuramları ve Turizmin Gelişimi (Development Theories and Tourism Development)
DOI:
https://doi.org/10.21325/jotags.2018.345Anahtar Kelimeler:
Turizm- Kalkınma- Kalkınma kuramlarıÖzet
İkinci Dünya Savaşı’na kadar gelişmiş ülkelerin sorunlarına dönük çözüm önerileri üretilirken, savaş sonrası dönemde az gelişmiş ülkelerin problemlerine odaklanılmıştır. Kalkınma kuramlarının ortaya çıkışı, savaş sonrası bağımsızlığını yeni kazanan ülkelerin sahip oldukları doğal kaynakları geliştirmek için ekonomistlerden almış oldukları tavsiyelere dayanmaktadır. Doğal kaynak temelli olan turizm, İkinci Dünya Savaşı’ndan günümüze, kalkınma kuramları ile benzer zamanlarda değişiklik göstermiş ve benzer odak noktalarına sahip olmuştur. Literatür incelendiğinde, kalkınma ve turizmin eş zamanlı dönüşümlerden geçtiği ancak, kalkınma ve turizm arasındaki ilişkinin, turizmin ekonomiye olan etkileri açısından incelendiği, kalkınma kuramlarındaki teorik yapılarla ilgili çalışmaların ise sınırlı olduğu görülmüştür. Kalkınma kuramları, kalkınma plan ve stratejilerine temel oluşturan, geniş kapsamlı felsefe olarak tanımlanmaktadır. Gelişmekte olan ülkeler için kalkınma stratejisi olarak kullanılan turizm, kalkınma kuramlarından etkilenen ve bu kuramların bakış açıları ile şekillenen bir alandır. Dolayısıyla kalkınma kuramlarının anlaşılması, turizmin gelişim sürecinin anlaşılması açısından önemlidir. Bu nedenle çalışmanın konusu kalkınma kuramlarının, gelişim sürecinde turizm uygulamalarını nasıl şekillendirdiğinin değerlendirilmesi olarak belirlenmiş ve bu amaçla ilgili literatür taranmasına dayalı bir çalışma gerçekleştirilmiştir. Çalışma sonucunda; başarılı bir turizm gelişim sürecinde, batıda üretilen, büyüme merkezli ve ülke dinamiklerini dikkate almayan uygulamaların turizmden beklenen faydayı sağlayamadığı söylenebilir.
Referanslar
Adem, Ş. (1990). İktisadi Kalkınmadaki Önemi Bakımından Türkiye’de Turizm Sektöründeki Gelişmelerin Değerlendirilmesi. Ankara: TOBB.
Akdemir, B. (2015). Kalkınma Kuramları, Erişim: http://www.iktisatyazilari.net/?p=362 adresinden (10. 04. 2017).
Akın, G. ve Oğuzbalaban, G. (2017). Türk Turizm Sektörü Açısından Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımlarının Önemi: 2003-2016 Yılları Arası Değerlendirme, I. International Symposium on Economics, Finance, and Econometrics Tam Metin Bildiri Kitabı (s: 85-95).
Albayrak, A. (2013). Alternatif Turizm. Ankara: Detay Yayıncılık.
Anderson, W. (2018). Anklav Turizm ve Gelişmekte Olan Destinasyonlar Üzerindeki Etkileri, (Çev: R. Bostancı ve O. Alili), Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, 29 (1): 90-105.
Andriotis, K. (2003). Tourism in Crete: A Form of Modernisation. Current Issues in Tourism 6 (1): 23–53.
Aramberri, J. (2010). Modern Mass Tourism. Bingley: Emerald.
Aykaç, A. (2009). Yeni İşler, Yeni İşçiler Turizm Sektöründe Emek. İstanbul: İletişim Yayınları.
Bahar, O., Özkoç, H. ve Samırkaş, M. (2014). Turizm ve Ekonomik Kalkınma İlişkisine Ampirik Bir Yaklaşım: Panel Koentegrasyon Analizi, (İçinde: Farklı Boyutlarıyla Türkiye’de Kalkınma, Der; S. Bekmez, 260-297). Ankara: Efil Yayınevi.
Başkaya, F. (1994). Kalkınma İktisadının Yükselişi ve Düşüşü. Ankara: İmge Kitabevi.
http://dergipark.gov.tr/erzisosbil/issue/31128/337953 adresinden (06.12.2018)
Bertram, G. (1986) Sustainable Development in Pacific Micro-Economies. World Development, 14 (7): 809 –22.
Britton, S. (1982). The Political Economy of Tourism in the Third World, Annals of Tourism Research, 9 (3): 331-358.
Britton, S. (1989). Tourism, Dependency and Development: A Mode of Analysis. (İçinde: Towards Appropriate Tourism: The Case of Developing Countries, Derleyenler: T.V. Singh, H.L. Theuns ve F.M. Go, 93–116). Frankfurt: Peter Lang.
Britton, S. (1991). Tourism, Dependency and Place: Towards A Critical Geography of Tourism Development, Environment and Planning D: Society and Space, 9, 451–78.
Brohman, J. (1996). New Directions in Tourism for Third World Development, Annals of Tourism Reserach, 23 (1): 48–70.
Chaperon, S., ve Bramwell. B. (2013). Dependency and Agency in Peripheral Tourism Development, Annals of Tourism Research, 40:132-154.
Clarke, S. (2005). The Neoliberal Theory of Society, (İçinde: Neoliberalism - A Critical Reader, Derleyenler: Alfredo Saad-Filho ve Deborah Johnston, 50-59). London: Pluto Press.
Crouch, G.I. ve Ritchie, J.R.B. (1994). Destination Competitiveness: Exploring Foundations For A Long-Term Research Program, In Proceeding of the Administrative Sciences Association of Canada 1994 Annual Conference, June 25-28, Halifax, pp.79-88.
Çakılcıoğlu, M. (2013). Turizm Odaklı Sürdürülebilir Kalkınma İçin Bir Yöntem Önerisi, Tasarım+ Kuram Dergisi, 9 (16): 27-42.
Çalışkan, U. ve Tütüncü, Ö. (2008). Turizmin Yerel Halk Üzerindeki Etkileri ve Kuşadası İlçesi Uygulaması. IV. Lisansüstü Turizm Öğrencileri Araştırma Kongresi, 23–27 Nisan, Belek, Antalya
Davis, M. (2007). Gecekondu Gezegeni, (çev: Gürol Koca), İstanbul: Metis Yayınları.
Diamond, J. (1977). Tourism’s Role in Economic Development: The Case Reexamined, Economic Development and Cultural Change, 25 (3):539-53.
Dulupçu, M. A. (2002). Kalkınma İktisadı Üzerine Bazı Düşünceler, Gazi Üniversitesi iktisadî ve İdarî Bilimler Dergisi, 4 (1): 31–52.
Eceral Özelçi, T. ve Özmen Altınkaya, C. (2009). Beypazarı’nda Turizm Gelişimi ve Yerel Ekonomik Kalkınma, Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 5 (2): 46-74.
Flammang, R. A. (1979). Economic Growth and Economic Development; Counterparts or Competitors?, Economic Development and Cultural Change, 28 (1): 47–61.
Frank, A. (1967). Capitalism and Underdevelopment in Latin America. New York: Monthly Review Press.
Geniş, Ş. ve Çelik, Z. (2012). Neoliberalizm ve Kentsel Eşitsizlikler, İdeal Kent Araştırma Dergisi, 7: 5-9.
Gladwin, T. N., Kennelly, J. J., ve Krause, T. S. (1995). Shifting Paradigms for Sustainable Development: Implications For Management Theory and Research. Academy of Management Review, 20 (4): 874-907.
Görenel. Z. (2002). Küreselleşme. İstanbul: OM-Ekonomi Politik.
Guardian (2012). Andaman Islanders “forced to dance” for Tourists. Erişim: https://www.theguardian.com/world/video/2012/jan/07/andaman-islanders-human-safari-video adresinden. (08.07.2018).
Güngör, E. (2004). Dünya Turizm Zirvesi’nde küreselleşme ve kalkınma. Erişim: https://www.turizmguncel.com/makale/-dunya-turizm-zirvesinde-kuresellesme-ve-kalkinma-m1260.html adresinden. (08.05. 2018).
Han, E. ve Kaya, A. A. (1999). Kalkınma Ekonomisi Teori ve Politika. Eskişehir: Etam A.Ş. Matbaa.
Han, E. (2004). İktisadi Kalkınma ve Büyüme. (Derleyen: Erol Kutlu). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları, Yay. No: 1575.
Harrison, D. (1992). Tourism in Less Developed Countries. London: Belhaven.
Harrison, D. (2001). Tourism and the Less Developed Countries: Issues and Case Studies. New York: Cognizant.
Harrison, D. (2015). Development Theory and Tourısm in Developing Countrıes: What Has Theory Ever Done For Use?, IJAPS, 11 (1): 53–82.
Hopper, P. (2012). Understanding Development: Issues and Debates. Cambridge, UK: Polity Press.
Inskeep, E. (1991). Tourism Planning: An İntegrated and Sustainable Development Approach. VNR Tourism and Commercial Recreation Series, New York.
Kadt, E. (1979). Tourism: Passport to Development? Oxford: Oxford University Press.
Karabulut, M. (2017). Sorumlu Turizm Anlayışı ile Esnafın Yüzü Güldü. Erişim: http://www.yeniasir.com.tr/hayatinicinden/2009/08/31 adresinden (01.04. 2017).
Karacaoğlu, S., Yolal, M. ve Birdir, K. (2016). Toplum Temelli Turizm Projelerinde Katılım ve Paylaşım: Misi Köyü Örneği, Çağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 13:103-124.
Kaynak, M. (2009). Kalkınma İktisadı. Ankara: Gazi Kitabevi.
Khan, M. M. (1997). Tourism Development and Dependency Theory: Mass Tourism vs. Ecotourism, Annals of Tourism Research, 24 (4): 988-991.
Kongar, E. (1996). Toplumsal Değişme Kuramları ve Türkiye Gerçeği. İstanbul: Remzi Kitabevi.
Kongar, E. (1998). Kalkınma ve Gelişme Stratejilerinde Kültür Politikalarının Yeri: Türkiye Örneği, Erişim: https://www.kongar.org/makaleler/mak_ka.php adresinden (24. 05. 2016).
Kozak, M.A., Evren, S. ve Çakır, O. (2013). Tarihsel Süreç İçinde Turizm Paradigması, Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, 24(1): 29-40.
Kuter, N. ve Ünal, H. (2009). Sürdürülebilirlik Kapsamında Ekoturizmin Çevresel, Ekonomik ve Sosyo-Kültürel Etkileri. Kastamonu Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 9 (2), 146-156.
Erişim: http://dergipark.gov.tr/kastorman/issue/17239/180101 adresinden (06.12.2018).
Lea, J. (1988). Tourism and Development in The Third World. London and New York: Routledge.
Lepp, A. (2008). Tourism and Dependency: An Analysis of Bigodi Village, Uganda. Tourism Management, 29:1206-1214.
Mbaiwa, J. (2005). Enclave Tourism and Its Socio-Economic Impact in the Okavango Delta, Botswana, Tourism Management, 26: 157-172.
Mıhçı, H. (1998). Kalkınmanın Örüntüleri Yaklaşımı ve Türkiye Ekonomisindeki Kalkınma Örüntüleri: 1950-1994, Ekonomik Yaklaşım, 9 (28):65-96.
Milne, S. (1990). The Impact of Tourism Development in Small Pacific Island States: An Overview. New Zealand Journal of Geography, 89: 16-2 1.
Olalı, Hasan ve Timur, A. (1986). Turizmin Türk Ekonomisindeki Yeri. İzmir: Ofis Matbaacılık.
Olalı, H. ve Timur, A. (1988). Turizm Ekonomisi. İzmir: Ofis Ticaret Matbaacılık.
Ölmezoğulları, N. (2012). Türkiye Ekonomisinde Yapısal Uyum Süreci ve İstikrar Discussion Paper, Turkish Economic Association, No. 2012/68, Erişim: https://www.econstor.eu/bitstream/10419/81575/1/722275994.pdf adresinden. (12. 10. 2016).
Özkök, F. ve Gümüş, F. (2009). Sürdürülebilir Turizmde Bilginin Önemi. Yönetim Bilimleri Dergisi, 7 (1), 51-71.
Öztürk, N. (2015). Kalkınma Kuramlarına Eleştirel Bir Yaklaşım. Bursa: Ekin Basım Yayın Dağıtım.
Pearce, D. G. (1989). Tourist Development. New York: Longman.
Perry, Stewart E. (1999). Some Terminology and Definitions ın the Field of Community Economic Development, Making Waves, 10 (1): 20-23.
Pırnar, İ. (2015). Turizm Sektöründe Girişimcilik Süreci ve Sektöre Özgü Özellikler, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (34): 75-86
Poole, R. (1993). Ahlak ve Modernlik, (Çeviren: M. Küçük). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Roney, S. (2011). Turizm Bir Sistemin Analizi. Ankara: Detay Yayıncılık.
Rostow W. R. (1980). Ekonomik Gelişmenin Merhaleleri. (Çeviren: E. Güngör). Kalem Yayıncılık.
Samy, J. (1975). Crumbs from The Table? The Workers Share in Tourism, (İçinde: The Pacific Way: Social Issues in National Development, Derleyenler: S. Tupounia ve R. Crocombe, 205-214), Suva: South Pacific Social Sciences Association.
Santana Turegano, M. A. (2006). Dependency and Development Patterns in Tourism: A Case Study in the Canary Islands, Tourism and Hospitality Planning & Development, 3 (2): 117-130.
Seers, D. (1969). The Meaning of Development. IDS Communication Series, No: 44.
Sen, Amartya K. (2004). Özgürlükle Kalkınma, (Çeviren: Y. Alogan). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Sharpley, R. (1999). Tourism, Tourists and Society. England: ELM. Publications,
Sharpley, R. (2000). Tourism and Sustainable Development: Exploring the Theoretical Divine, Journal of Sustainable Tourism, 8(1), 1-19.
Sharpley, R. (2001). Tourism in Cyprus: Challenges and Opportunities, Tourism Geographies, 3 (1): 61- 85.
Sheldon, P. J. ve Var, T. (1984). Resident Attitudes to Tourism in North Wales, Tourism Management, 5 (1): 44-47.
Somuncu, M. (2006). Turizmin Kalkınmaya Etkisi ve Türkiye Turizmindeki Bölgesel Farklılıklar, IV. Ulusal Coğrafya Sempozyumu Bildiri Metinleri (s: 163 -177). Ankara: Ankara Üniversitesi Türkiye Coğrafyası Araştırma ve Uygulama Merkezi.
Soyak, A. (2010). Turizm Sektöründe Bağımlılığın Sonuçları ve Politika Önerileri. I. Erişim: http://alkansoyak-yazilari.blogspot.com/2011/04/turizm-sektorunde-bagmllgn-sonuclar-ve.html adresinden (08.12.2016).
Soyak, M. (2013). Uluslararası Turizmde son Eğilimler ve Türkiye’de Turizm Politikalarının Evrimi. Marmara Sosyal Araştırmalar Dergisi, 4: 1-18.
Subbarao, P.S. (2008). A Study on Foreign Direct Investment (FDI) in Indian Tourism.
Erişim:http://citeseerx.ist.psu.edu/viewdoc/download?doi=10.1.1.607.4856&rep=rep1&type=pdf adresinden (7.12. 2018).
Şenses F. (2004). Neoliberal Küreselleşme Kalkınma İçin Bir Fırsat mı?, Engel mi?, (İçinde: Kalkınma ve Küreselleşme, Derleyenler: S. Dedeoğlu ve T. Subaşat) İstanbul: Bağlam Yayıncılık.
Telfer, D. J. (2002). Development Teories and Tourism Theory, (İçinde: Tourism and Development Concepts and İssues, Derleyenler: R. Sharpley ve D. Telfer), Clevendon: Channel View Publications.
Telfer, D. J. (2015). The Evolution of Tourism and Development Theory. (İçinde: Tourism and Development: Concepts and Issues, Derleyenler: R. Sharpley ve D. Telfer, 31–73). Clevedon: Channel View.
Telfer, D. J. ve Wall, G. (1996). Linkages Between Tourism and Food Production, Annals of Tourism Research, 23 (3): 635–53.
Timothy, D. J. ve Ioannides, D. (2002). Tour Operator Hegemony: Dependency and Oligopoly in Insular Destinations. (İçinde: Island Tourism and Sustainable Development: Caribbean, Pacific, and Mediterranean Experiences, Derleyenler: Y. Apostolopoulos ve D. J. Gayle ). Westport: CT: Praeger.
Tut, G. (2013). Neoliberal Ekonomide Turizmve Rant: Kuşadası Kruvaziyer Limanı Özelleştirilmesi Örneği, (Yükseklisans Tezi), Trakya Üniversitesi Sosyal bilimler Enstitüsü, Edirne.
Türk Dil Kurumu İktisat Terimleri Sözlüğü (2016). Kalkınma, Erişim: http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_bts&arama=kelime&guid=TDK.GTS.5c0d261551b1c9.16521231 adresinden ((14. 12. 2016).
Uçkun, C.G. ve Türkay, O. (2003). Alternatif Turizm Türlerinin Sürdürülebilirliği, Türkiye’nin Alternatif Turizm Potansiyeli ve Güncel Sorunları Konferansı, 3-4 Mayıs, Çankırı.
Urry, J. (2009). Turist Bakışı. (Çev: E. Tataroğlu ve İ. Yıldız), Ankara: BilgeSu Yayıncılık.
Weaver, D. ve Lawton, L. (1999). Sustainable Tourism: A Critical Analysis, CRS for Sustainable Report Series.
Yavioğlu, C. (2002). Kalkınmanın Anlambilimsel Tarihi ve Kavramsal Kökenleri, C.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 3 (1): 59-77.
Yetkin, E. (2007). Konaklama Tesislerinin Yatak ve Altyapı Sorunları.
Erişim: http://www.turizmhaberleri.com/koseyazisi.asp?ID=567 adresinden (3. 12. 2018).
Yıldırım, A. (2014). Modernleşme Kuramı. Erişim: http://www.tuicakademi.org adresinden (14. 12. 2016).
Yıldız. N. (2008). Neoliberal Küresellesme ve Egitim. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Egitim Fakültesi Dergisi. 11:13-32.
Yıldız, Z. (2011). Turizm Sektörünün Gelişimi ve İstihdam Üzerindeki Etkisi, Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, 3 (5): 54-71.
Yılmaz Kafalı, F. (2008). Gelişimini Tamamlamış Kıyı Turizmine Marmaris (Muğla) Örneği, Sosyal Bilimler Dergisi, 10(3): 159-180.
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2023 Journal of Tourism & Gastronomy Studies
Bu çalışma Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
