Türkiye'de Profesyonel Turist Rehberliği Mesleğinde Uzmanlaşma: Bölgelerin Mevcut Durumu ve Geleceğe Dönük Öneriler (Specialization in Professional Tourist Guiding Profession in Turkey: Current Situation of The Regions and Future Recommendations)
DOI:
https://doi.org/10.21325/jotags.2024.1379Anahtar Kelimeler:
Turist rehberliği- Uzmanlaşma- Uzmanlık alanları- Rehberlikte uzmanlaşma- TürkiyeÖzet
Bu çalışmanın amacı, Türkiye özelinde profesyonel turist rehberliği mesleğinde uzmanlaşma konusunda mevcut durumu değerlendirmek ve bölgeler bazında potansiyel uzmanlaşma alanlarını tespit ederek geleceğe yönelik önerilerde bulunmaktır. Literatür incelendiğinde turist rehberliğinde uzmanlaşma konusunda gerçekleştirilen çalışmaların uzmanlık türlerinin açıklanması ve meslek örgütlerinin organize ettiği uzmanlık eğitimleri üzerine gerçekleştirilen çalışmalar olduğu görülmektedir. Ancak bu çalışma ile mevcut durum ortaya konulup potansiyel uzmanlık alanları değerlendirilmekte, eksikliklere dikkat çekilip geleceğe yönelik önerilerde bulunulmaktadır. Bu bakımdan, kavramsal bir çalışma özelliği taşıyan bu çalışmanın literatürdeki eksikliği doldurarak akademik çevrelere faydalı bir çalışma olması olasıdır. Diğer taraftan gerek sektörde profesyonel olarak turist rehberliği mesleğini icra eden kişilere, gerekse turist rehberliği mesleğini yapmak üzere eğitim alan adaylara yoğun rekabet ortamında diğer meslektaşlarından farklılaşmalarına yönelik yol gösterici bir çalışma olması nedeniyle önemli bir çalışma olarak görülmektedir. Bu bağlamda, literatür taramasından hareketle, çalışmada öncelikle turist rehberliğinde uzmanlaşma konusu irdelenmiş ve Türkiye'de gerçekleştirilen uzmanlık eğitimlerinden hareketle mevcut durum değerlendirilmiştir. Ardından, Türkiye'de bölgelerin turizm potansiyellerine göre turist rehberliği uzmanlık alanları ortaya konulmuş ve dikkat çeken eksiklikler vurgulanmıştır. Sonuç bölümünde ise genel bir değerlendirme yapılarak akademik çevrelere ve sektör uygulayıcılarına yönelik çıktılar tartışılmış, gelecek çalışmalara yönelik önerilerde bulunulmuştur.
Referanslar
Abrahams, K., Kathard, H., Harty, M., & Pillay, M. (2019). Inequity and the professionalisation of speech-language pathology. Professions and Professionalism, 9(3), 1-16.
Akdu, U. (2019). Sağlık Turizmi Rehberliği Alanında Uzmanlaşma. İçinde. Ö. Güzel & Ö. Köroğlu (Ed.), Turist Rehberliğinde Uzmanlaşma Özel İlgi Turlarından Özel Konulara (ss. 341-368). Ankara: Nobel Yayıncılık.
Akdu, U., Karakaş, D., Çelik, E., Zurnacı, J. & Tabu, Ö. (2018). Turizm rehberliğinde alan uzmanlığı önerisi: sağlık turizmi rehberliği. Turist Rehberliği Dergisi, 1(2), 124-138.
Akpınar, A. (2020). Turist Rehberliğinde Uzmanlaşma ve Verilen Uzmanlık Eğitimlerinin Analizi (Yüksek Lisans Tezi). Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Akyurt Kurnaz, H. & Kurnaz, A. (2019). Gastronomi Rehberliği Alanında Uzmanlaşma. İçinde Ö. Güzel & Ö. Köroğlu (Ed.), Turist Rehberliğinde Uzmanlaşma Özel İlgi Turlarından Özel Konulara (ss. 199-230). Ankara: Nobel Yayıncılık.
Albayrak, A. (2013). Alternatif Turizm. Ankara: Detay Yayıncılık.
Albuz, N., Köşker, H., Ercan, F. & Özbek, Ö. (2018). 2017 Yılı Turist Rehberliği Ön Lisans ve Lisans Eğitimine Yönelik Değerlendirmeler. İçinde N. Hacıoğlu, C. Avcıkurt, A. Kılıç & H.U. Yıldırım (Ed.), Turist Rehberliği Üzerine Güncel Araştırmalar (ss. 78-93). Ankara: Detay Yayıncılık.
Alejziak, W. B. (1999). Tourism in the Face of 21st Century’s Challenges, Krakow, Poland: Wyd. Albis.
Altın, U., Bektaş, G., Antep, Z. & İrban, A. (2012). Sağlık turizmi ve uluslararası hastalar için türkiye pazarı. Acıbadem Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 3, 157-163.
Altıok, H. Ö. & Üstün, B. (2014). Profesyonellik: kavram analizi. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi, 7(2), 151-155.
Ankara Turist Rehberleri Odası (2023, 17 Aralık). https://www.anro.org.tr/
Antalya Rehberler Odası (2023, 17 Aralık). https://aro.org.tr/
Arslan, A. (2018). Turist Rehberliği ve Uzmanlık Alanları. İçinde S. Eser, S. Şahin & C. Çakıcı (Ed.), Turist Rehberliği (ss.119-136). Ankara: Detay Yayıncılık.
Arslan, A. & Çiftçi, M. (2020). İnanç Turizminde Rehberlik Uygulamaları. İçinde V. Altıntaş & Z. Türkmendağ (Ed.), Alternatif Turizmde Rehberlik Uygulamaları (ss. 1-15). Ankara:Detay Yayıncılık.
Avrupa Turist Rehberliği Kuruluşları Federasyonu (EFTGA) (2023, 17 Aralık). https://www.feg-touristguides.com/
Ay, E. & Yetgin, D. (2020). Dalış Turizminde Rehberlik Uygulamaları. İçinde V. Altıntaş & Z. Türkmendağ (Ed.), Alternatif Turizmde Rehberlik Uygulamaları (ss. 95-116). Ankara: Detay Yayıncılık.
Ayaz, N. (2019). Protokol Rehberliği Alanında Uzmanlaşma. İçinde Ö. Güzel & Ö. Köroğlu (Ed.), Turist Rehberliğinde Uzmanlaşma Özel İlgi Turlarından Özel Konulara (Ss. 497-512). Ankara: Nobel Yayıncılık.
Aydın Turist Rehberleri Odası (2023, 17 Aralık). https://www.atro.org.tr/
Aylan, S. (2020). Rekreatif Tur Yönetimi. Ankara: Detay Yayıncılık.
Balıkoğlu, A. & Karaman, S. (2019). Etkinlik Gruplarına Yönelik Uzmanlaşma. İçinde Ö. Güzel & Ö. Köroğlu (Ed.), Turist Rehberliğinde Uzmanlaşma Özel İlgi Turlarından Özel Konulara (ss. 419-469). Ankara: Nobel Yayıncılık.
Başoda, A., Aylan, S., Kılıçhan, R. & Acar, Y. (2018). Gastronomi uzmanlığı, turları ve rehberliği: kavramsal bir çerçeve. Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11(3), 1809-1926.
Black, R. & Ham, S. (2005). Improving the quality of tour guiding: towards a model for tour guide certification. Journal of Ecotourism, 4(3), 178-195.
Black, R. & Weiler, B. (2002). Tour guide certification in the Australian ecotourism industry: Conception to adulthood. Tourism and Hospitality on the Edge; Conference Proceedings of the Council for Australian University Tourism and Hospitality Education, Fremantle, Western Australia.
Cambridge Dictionary (2023, 17 Aralık). https://dictionary.cambridge.org/tr/
Carchiolo, V., Longheu, A., Malgeri, M., & Mangioni, G. (2010). Context-based global expertise in recommendation systems. Informatica (Slovenia). 34, 409-417.
Chowdhary, N. & Prakash, M. (2009). Tour guide training in ındia: a comparison of approach and content with other programs. Journal of Teaching in Travel & Tourism, 8(2-3), 161-191.
Cruess, S., Johnston, S., & Cruess, R. (2004). "Profession": a working definition for medical educators. Teaching and Learning in Medicine, 16(1), 74-76.
Çanakkale Bölgesel Turist Rehberleri Odası (2023, 17 Aralık). https://caro.org.tr/
Çeşmeci, N. (2020). Turist Rehberlerinin Eğitimi ve Belgelendirilmesi. İçinde. E. Düzgün (Ed.), Örnek Olaylarla Turist Rehberliği (ss. 43-64). Ankara: Detay Yayıncılık.
Çetin, G. & Kızılırmak, İ. (2012). Türk turizminde kokartlı turist rehberlerin mevcut durumunun analizi. Afyon Kocatepe Üniversitesi İİBF Dergisi, 14(2), 307–318.
Çoban, Ö. & Karakuş, Y. (2019). Doğa Temelli Alternatif Turizm Türleri İçinde Ş. Aydın ve D. Eren (Ed.), Alternatif Turizm (ss. 101-126). Ankara: Detay Yayıncılık.
Durlu Özkaya, F. & Can, A. (2012). Gastronomi turizminin destinasyon pazarlamasına etkisi. Türk Tarım Dergisi, 206, 28-33.
Dünya Turist Rehberi Birlikleri Federasyonu (WFTGA) (2023, 17 Aralık). Training Courses. https://wftga.org/training/training-courses/
Eren, D. & Özsoy, A. (2019). Kültür Temelli Alternatif Turizm Türleri İçinde Ş. Aydın & D. Eren (Ed.), Alternatif Turizm (ss. 49-72). Ankara: Detay Yayıncılık.
Eser, S. (2020). Lisansüstü turizm rehberliği eğitimi üzerine bir durum analizi. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 8(4), 2956-2984.
Gaziantep Bölgesel Turist Rehberleri Odası (2023, 17 Aralık). http://garo.org.tr
Getz, D. (2008). Event tourism: definition, evolution, and research. Journal of Tourism Management, 29(3), 403-428.
Getz, D. (2013). Event tourism: concepts, İnternational Case Studies and Research. Cognizant Communication Corporation, USA.
Gökdemir, S. & Yeşildağ, B. (2019). Savaş Alanları Rehberliği Alanında Uzmanlaşma. İçinde Ö. Güzel & Ö. Köroğlu (Ed.), Turist Rehberliğinde Uzmanlaşma Özel İlgi Turlarından Özel Konulara (ss. 231-259). Ankara: Nobel Yayıncılık.
Güçlütürk Baran, G. & Özoğul, G. (2020). Doğa Yürüyüşlerinde Rehberlik Uygulamaları. İçinde V. Altıntaş & Z. Türkmendağ (Ed.), Alternatif Turizmde Rehberlik Uygulamaları (ss. 53-74). Ankara: Detay Yayıncılık.
Gürsoy, H. & Karaman, S. (2019). Profesyonel turist rehberlerinin kişisel gelişimi ve mesleki donanımı üzerine bir araştırma. Turist Rehberliği Dergisi (TURED), 2(2), 88-103.
Güzel, Ö. & Köroğlu, Ö. (2019). Turist Rehberliğinde Uzmanlaşma Özel İlgi Turlarından Özel Konulara. Ankara: Nobel Yayıncılık.
Güzel, Ö., Göksal, G. & Şahin, İ. (2019). İnanç Turu Rehberliği Alanında Uzmanlaşma. İçinde Ö. Güzel & Ö. Köroğlu (Ed.), Turist Rehberliğinde Uzmanlaşma Özel İlgi Turlarından Özel Konulara (ss. 101-148). Ankara: Nobel Yayıncılık.
Haberal, H. (2015). Turizmde Alternatif Ekolojik Turizm, Doğa Turizmi, Kırsal Turizm, Yayla Turizmi. Ankara: Detay Yayıncılık.
İrigüler, F. & Güler, M. E. (2015). Türkiye’deki Profesyonel Turist Rehberlerinin Gastronomi Turizmine Bakışı. 1. Uluslararası Gastronomi Turizmi Kongresi Bildiri Kitabı, İzmir.
İstanbul Turist Rehberleri Odası (2023, 17 Aralık). https://iro.org.tr/tr/default.aspx
İzmir Turist Rehberleri Odası (2023, 17 Aralık). https://www.izro.org.tr/default.aspx
Kalyoncu, M. & Yüksek, G. (2019). Öğrenci Gruplarına Yönelik Uzmanlaşma. İçinde Ö. Güzel & Ö. Köroğlu (Ed.), Turist Rehberliğinde Uzmanlaşma Özel İlgi Turlarından Özel Konulara (ss. 543-574). Ankara: Nobel Yayıncılık.
Kamber Taş, S.S. (2020). Macera Turizmi. İçinde R. Temizkan, D. Cankül & F. Gökçe (Ed.), Alternatif Turizm (Turizmin 41 Türü) (ss.261-270). Ankara: Detay Yayıncılık.
Kargiglioğlu, Ş., Erkol Bayram, G. & Bayram, A.T. (2020). Gastronomi Turizminde Rehberlik Uygulamaları. İçinde V. Altıntaş & Z. Türkmendağ (Ed.), Alternatif Turizmde Rehberlik Uygulamaları (ss. 17-33). Ankara: Detay Yayıncılık.
Keskin, M. (2019). Kruvaziyer Gruplarına Yönelik Uzmanlaşma. İçinde Ö. Güzel & Ö. Köroğlu (Ed.), Turist Rehberliğinde Uzmanlaşma Özel İlgi Turlarından Özel Konulara (ss. 471-496). Ankara: Nobel Yayıncılık.
Köroğlu, Ö. & Güdü Demirbulat, Ö. (2017). Rehberlikte Sertifikasyon, Kalifikasyon ve Uzmanlaşma İçinde Ö. Güzel, V. Altıntaş & İ. Şahin (Ed.), Turist Rehberliği Araştırmaları Öngörüler ve Uygulamalar (ss. 49-79), Ankara: Detay Yayıncılık.
Köroğlu, Ö. & Ulusoy Yıldırım, H. (2019). Müze Rehberliği Alanında Uzmanlaşma. İçinde Ö. Güzel & Ö. Köroğlu (Ed.), Turist Rehberliğinde Uzmanlaşma Özel İlgi Turlarından Özel Konulara (ss. 149-197). Ankara: Nobel Yayıncılık.
Köroğlu, Ö., Balıkoğlu, A., Köksalanlar, A. & Türkmen, M. (2020). Müzecilik ve Müze Rehberliği. Ankara: Detay Yayıncılık.
Köroğlu, Ö., Köroğlu, A., & Alper, B. (2012). Doğaya dayalı gerçekleştirilen turizm faaliyetleri içerisinde turist rehberlerinin rolleri üzerine bir inceleme. Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 14(22), 131-139.
Kuşluvan, S. & N. Çeşmeci. (2002). Türkiye’de turist rehberliği eğitiminin sorunları ve yeniden yapılandırılması, Turizm Eğitimi Konferansı-Workshop, T.C.Turizm Bakanlığı Genel Müdürlüğü, 235-242.
Kuzgun, Y. (2000). Meslek Danışmanlığı: Kuramlar Uygulamalar. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım Ltd. Şti.
Küçükaltan, D. & Çullu Kaygısız, N. (2019). Şehir Turizmi. İçinde Ş. Aydın & D. Eren (Ed.), Alternatif Turizm (ss. 237-249). Ankara: Detay Yayıncılık.
MacMillan Dictionary (2023, 17 Aralık). https://www.macmillandictionary.com/
Monteiro, A. R. (2015). Sociology of the Professions. The Teaching Profession: Present and Future, 47-60.
Nevşehir Rehberler Odası (2023, 17 Aralık). https://nero.org.tr/
Özgören, F. (2007). Boş Zaman Pazarlaması ve Müzecilikte Bir Uygulama (Yüksek Lisans Tezi). Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Richters, F., Schraagen, J., & Heerkens, H. (2015). Assessing the structure of non-routine decision processes in airline operations control. Ergonomics, 59(3), 380-392.
Sargın, S. (2006). Yalvaç’ta İnanç Turizmi. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 16(2), 1-18.
Sarıbaş, Ö. & Öter, Z. (2019). Kültür-Sanat Rehberliği Alanında Uzmanlaşma. İçinde Ö. Güzel & Ö. Köroğlu (Ed.), Turist Rehberliğinde Uzmanlaşma Özel İlgi Turlarından Özel Konulara (ss. 37-64). Ankara: Nobel Yayıncılık.
Silberberg, T. (1995). Cultural tourism and business opportunities for museums and heritage sites. Tourism Management, 16(5), 361-365.
Sözbilen, G. & Özkul, E. (2019). Sağlık Turizmi. İçinde Ş. Aydın & D. Eren (Ed.), Alternatif Turizm (ss. 73-100). Ankara: Detay Yayıncılık.
Şanlıurfa Bölgesel Turist Rehberleri Odası (2023, 17 Aralık). https://suro.org.tr/
Tanrısever, C. (2019). Kültür Rotası Gruplarına Yönelik Uzmanlaşma. İçinde Ö. Güzel & Ö. Köroğlu (Ed.), Turist Rehberliğinde Uzmanlaşma Özel İlgi Turlarından Özel Konulara (ss. 65-100). Ankara: Nobel Yayıncılık.
Tetik, N. (2012). Turist Rehberlerinin Ekoturizm Alanındaki Yeterlilikleri: Doğu Karadeniz Örneği (Doktora Tezi) . Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Tetik Dinç, N. & Güdü Demirbulat, Ö. (2019). Doğa Turları Rehberliği Alanında Uzmanlaşma. İçinde Ö. Güzel & Ö. Köroğlu (Ed.), Turist Rehberliğinde Uzmanlaşma Özel İlgi Turlarından Özel Konulara (ss. 311-340). Ankara: Nobel Yayıncılık.
The International Wilderness Leadership School (2023, 17 Aralık). https://iwls.com/
The Interpretive Guides Association (2023, 17 Aralık). https://interpretiveguides.org/courses/
Timur, M. N., Çevik, S. & Kıcır, G. K. (2014). Etkinlik turizmi: kültür başkenti etkinliklerinin başarı unsurları üzerine bir değerlendirme. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2(1), 56-83
Türkiye Turist Rehberliği Birliği (2023, 17 Aralık). Uzmanlaşma Eğitimi Usul ve Esaslar. http://www.tureb.org.tr/tr/page/detail/78
Türkmendağ, T. & Türkmendağ, Z. (2020). Erişilebilir Turizmde Turist Rehberliği Uygulamaları. İçinde V. Altıntaş & Z. Türkmendağ (Ed.), Alternatif Turizmde Rehberlik Uygulamaları (ss. 35-52). Ankara: Detay Yayıncılık.
Ulusoy, H., Manav, S. & Köroğlu, Ö. (2016). Turist Rehberliği Meslek Kuruluşları Tarafından Rehberlere Sağlanan Desteklerin İncelenmesine Yönelik Bir Araştırma. 17. Ulusal Turizm Kongresi, 935-948.
Ulusoy Yıldırım, H. & Avcıkurti C. (2019). Turist Rehberi Olmak. İçinde Ö. Köroğlu & Ö. Güzel (Ed.), Kavramdan Uygulamaya Turist Rehberliği Mesleği (ss. 75-111). Ankara: Nobel Yayıncılık.
Ünal, C. (2019). Yurt Dışı Rehberliği Alanında Uzmanlaşma. İçinde Ö. Güzel & Ö. Köroğlu (Ed.), Turist Rehberliğinde Uzmanlaşma Özel İlgi Turlarından Özel Konulara (ss. 393-417). Ankara: Nobel Yayıncılık.
Veles, N. & Carter, M. (2016). Imagining a future: changing the landscape for third space professionals in australian higher education institutions. Journal of Higher Education Policy and Management, 38(5), 519-533.
Wilensky, H. (1964). The professionalization of everyone?. American Journal of Sociology, 70(2), 137-158.
Yenipınar, U. & Zorkirişçi A. (2013). Türkiye ve Avrupa Birliği ülkelerinde turist rehberliği eğitimi. Cağ University Journal of Social Science, 10(2), 111-136.
Yenipınar, U. & Yılmaz, L. (2019). Turist Rehberliğinde Uzmanlaşma. İçinde Ö. Güzel & Ö. Köroğlu (Ed.), Turist Rehberliğinde Uzmanlaşma Özel İlgi Turlarından Özel Konulara (ss. 1-35). Ankara: Nobel Yayıncılık.
Yetgin, D. (2019). Şehir Turları Rehberliği Alanında Uzmanlaşma. İçinde Ö. Güzel & Ö. Köroğlu (Ed.), Turist Rehberliğinde Uzmanlaşma Özel İlgi Turlarından Özel Konulara (ss. 369-391). Ankara: Nobel Yayıncılık.
Yıldız, S. (2019). Macera Turları Rehberliği Alanında Uzmanlaşma. İçinde Ö. Güzel & Ö. Köroğlu (Ed.), Turist Rehberliğinde Uzmanlaşma Özel İlgi Turlarından Özel Konulara (ss. 261-309). Ankara: Nobel Yayıncılık.
Yolal, M. & Aşan, K. (2020). Bisiklet Turlarında Rehberlik Uygulamaları. İçinde V. Altıntaş & Z. Türkmendağ (Ed.), Alternatif Turizmde Rehberlik Uygulamaları (ss. 75-93). Ankara: Detay Yayıncılık.
Yolal, M. & Sevinç, F. (2020). Yat Turizminde Rehberlik Uygulamaları. İçinde V. Altıntaş & Z. Türkmendağ (Ed.), Alternatif Turizmde Rehberlik Uygulamaları (ss. 117-140). Ankara: Detay Yayıncılık.
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2024 Journal of Tourism & Gastronomy Studies
Bu çalışma Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
