Lezzetin Nostaljisi: Yiyecek ve Bellek İlişkisi Üzerine (The Nostalgia of Taste: Depending on the Relationship of Food and Memory)
DOI:
https://doi.org/10.21325/jotags.2022.1138Anahtar Kelimeler:
Lezzet- Nostalji- Yiyecek- Bellek- GastronostaljiÖzet
Lezzet-yiyecek-bellek arasındaki mevcut ilişki salt kişisel değil toplumsal yönden de araştırmaya değer bir konudur. Bu çalışmada; lezzet algısı, bu algının kaydedildiği bellek çeşitleri ve gastronostalji kavramı farklı bilim dallarına ait yaklaşımlar sentezlenerek incelenmekte, gastronomi literatürüne farklı bir perspektiften bakılarak katkı sağlanması hedeflenmektedir. Lezzet, yiyecek, bellek ilişkisinin nostalji ve gastronomi bağlamında incelendiği bu çalışmada; geçmişe dair hafızada yer eden lezzetlerin bellekte nasıl kodlandığı, ne şekilde hatırlandığı yerli ve yabancı literatürdeki bilgiler ışığında tartışılmaktadır. Literatürdeki çalışmalara ilaveten, konunun özellikle nörolojik bağlamda daha iyi anlaşılabilmesi açısından, nöroloji alanında, konuyla ilgili çok sayıda çalışması bulunan bazı akademisyenlerin fikirlerine başvurulmuş ve kişisel görüşlerine metin içinde yer verilmiştir. Elde edilen sonuçlar, bireye ait kişisel yemek hatıralarının episodik bellekte kodlandığını göstermektedir. Dolayısıyla gastronostalji kavramını uyandıran/hatırlatan bellek çeşidi episodik bellek olmaktadır.
Referanslar
Aggleton, J. P. & Brown, M. W. (2006). Interleaving brain systems for episodic and recognition memory. Trends in Cognitive Sciences, 10(10), 455-463.
Anbarasan, R., Gomez Carmona, D. & Mahendran, R. (2022). Human Taste-Perception: Brain
Atia, N. & Davies, J. (2010). Nostalgia and the shapes of history. Memory Studies, 3, (3), 181-186.
Aydın, Ç. (2020). Doğum sonrası depresyonda otobiyografik bellek. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 12, 1-1.
Baker, S. M. & Kennedy, P. F. (1994). Death by nostalgia: A diagnosis of context specific cases. Advances In Consumer Research, 21, (1), 169-174.
Boyacı, D. (2019). Duyuların Lezzet Algısı ve Satın Alma Niyetine Etkisi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Aydın Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yiyecek İçecek İşletmeciliği Ana Bilim Dalı, Aydın.
Braun, K. A., Ellis, R. & Loftus, E. F. (2002). Make my memory: How advertising can change our memories of the past. Psychology & Marketing, 19(1), 1-23.
Brillat-Savarin, J. A. (2018). Lezzetin Fizyolojisi ya da Yüce Mutfak Üzerine Düşünceler. (Çev. H. Bucak). (Orijinal Yayın Tarihi: 1825). 2. Baskı. İstanbul: Oğlak Yayıncılık ve Reklamcılık Ltd. Şti.
Burešová, P., Mrkvová, K. & Dudić, B. (2020). Changes in gastronomy. Hotel and Tourism Management, 8(1), 79-88.
Can, H. & Karakaş, S. (2005). Bilişsel süreçlerde alzheimer tipi demansa bağlı değişiklikler. Klinik Psikiyatri, 37-47.
Computer Interface (BCI) and its application as an engineering tool for taste-driven sensory studies. Food Engineering Reviews, 1-27.
Conway, M. A. (2005). Memory and the self. Journal of Memory and Language, 53(4), 594-628.
Conway, M. A., Singer, J. A. & Tagini, A. (2004) The Self and Autobiographical Memory: Correspondence and Coherence. Social Cognition, 22(5), 491-529.
Demir, F. O. (2008). Pazarlamanın nostaljik oyunu: Retro markalama. İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, (33), 29-41.
Dixit, S. K. & Prayag, G. (2022). Gastronomic tourism experiences and experiential marketing. Tourism Recreation Research, 47(3), 217-220.
Fan, C. L., Abdi, H. & Levine, B. (2020). On the relationship between trait autobiographical episodic memory and spatial navigation. Memory & Cognition, 1-11.
Hall, A. C. (2019). Savoring nostalgia: Food and the Past in Peru’s “La Casa de Don Cucho”. Anthropology of Food, (14).
Hirsch, A. R. (1992). Nostalgia: A neuropsychiatric understanding. Advances in Consumer Research, 19, 390-395.
Holak, S., Havlena, W. & Matveev, A. (2005). Exploring nostalgia in Russia: Testing the Index of nostalgia-proneness. ACR European Advances, 195-200.
Holtzman, J. D. (2006). Food and memory. Annual Review of Anthropology, 35, 361-378. https://smart-tourism-capital.ec.europa.eu/about_en (Erişim Tarihi: 06.12.2022).
Kanbur, B. N. & Balcı, S. (2017). Preterm yenidoğanlarda koku. Sağlık Bilimleri ve Meslekleri Dergisi, 4(3), 272-276.
Karabekiroğlu, K., Gımzal, A. & Berkem, M. (2005). Psikiyatrik bozukluklarda bellek sorunları. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 6, 188-196.
Karadeniz, F. (2000). Lezzet Algılama Mekanizması. Gıda, 25(5), 317-324.
Keleş, E. & Çepni, S. (2006). Beyin ve öğrenme. Journal of Turkish Science Education, 3(2), 66-82.
Kim, U. K., Breslin, P. A. S., Reed, D. & Drayna, D. (2004). Genetics of human taste perception. Journal of Dental Research, 83(6), 448-453.
Lakshmi, S. R. (2018). Home-a memory lingering in our taste buds. International Journal of Research in Humanities, Arts and Science, 2, Special Issue 6, April, 87-89.
Laureati, M., Morin-Audebrand, L., Pagliarini, E., Sulmont-Rossé, C., Köster, E. P. & Mojet, J. (2008). Food memory and its relation with age and liking: An incidental learning experiment with children, young and elderly people. Appetite, 51(2), 273-282.
Lupton, D. (1994). Food, memory and meaning: The symbolic and social nature of food events. The Sociological Review, 42(4), 664-685.
Mandal, S., Gunasekar, S., Dixit, S. K. & Das, P. (2021). Gastro-nostalgia: Towards a higher order measurement scale based on two gastro festivals. Tourism Recreation Research, 293-315.
Muslu, M. M. & Gökçay, G. F. (2021). Lezzet algısının oluşmasında çevresel ve genetik faktörlerin etkileri. Batı Karadeniz Tıp Dergisi, 5(1), 19-26.
Öner, S. & Gülgöz, S. (2020). Otobiyografik hatırlamanın duygu düzenleme işlevinin incelenmesi. Türk Psikoloji Dergisi, 35(86), 60-73.
Özen, N. E. & Rezaki, M. (2007). Prefrontal korteks: Bellek işlevi ve bunama ile ilişkisi. Türk Psikiyatri Dergisi, 18(3), 262-269.
Özgüneş, R. E. (2020). Geçmişe özlemi lezzetlerde yaşamak: ‘Gastronostalji’. Uluslararası Türk Dünyası Turizm Araştırmaları Dergisi, 5(1), 60-75.
Pastor, A. (2020). Memory Systems of The Brain. arXiv preprint arXiv:2009.01083. 15-36.
Pickering, M. & Keightley, E. (2006). The modalities of nostalgia. Current Sociology, 54, (6), 919-941.
Raghavan, A., Asia, S. & Singh, V. (2015). Circuits of authenticity. Economic and Political Weekly, 50, (31), 69-74.
Renoult, L., Davidson, P. S., Palombo, D. J., Moscovitch, M. & Levine, B. (2012). Personal semantics: at the crossroads of semantic and episodic memory. Trends in Cognitive Sciences, 16(11), 550-558.
Richards, G. (2003). Gastronomy: An essential ıngredient in tourism production and consumption? In Tourism and Gastronomy, 17-34.
Rosa, T. L., Ortolano, S. E. & Dickin, K. L. (2018). Remembering food insecurity: Low-income parents’ perspectives on childhood experiences and implications for measurement. Appetite, 121, 1-8.
Santich, B. (2004). The study of gastronomy and its relevance to hospitality education and training. International Journal of Hospitality Management, 23(1), 15-24.
Savrun, M. (2005). Emosyonel sistem ve stres. İÜ Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Sürekli Tıp Eğitimi Etkinlikleri, Medikal Açıdan Stres ve Çareleri Sempozyum Dizisi, (47), 75-88.
Sedikides, C., Wildschut, T., Arndt, J. & Routledge, C. (2008). Nostalgia: Past, present, and future. Current Directions in Psychological Science, 17, (5), 304-307.
Smith, D. V. & Margolskee, R. F. (2001). Making sense of taste. Scientific American, 284(3), 32-39.
Srinivas, T. (2006). As Mother Made It: The cosmopolitan ındian family, authentic food and the construction of cultural utopia. International Journal of Sociology of The Family, 191-221.
Thought for food: Cognitive influences on chemosensory perceptions and preferences. Food Quality and Preference, 79, 1-13.
Türk Dil Kurumu Sözlük. https://sozluk.gov.tr/ (Erişim Tarihi: 27.03.2022).
Valentine, G. (1999). Eating in: home, consumption and identity. The Sociological Review, 47(3), 491-524.
Ventura, A. K. & Mennella, J. A. (2011). Innate and learned preferences for sweet taste during childhood. Current Opinion in Clinical Nutrition & Metabolic Care, 14(4), 379-384.
Vitaux, J. (2021). Gastronomi. (Çev: Zerrin Yaya), 2. Baskı. Ankara: Dost Kitabevi.
White, T. L., Thomas-Danguin, T., Olofsson, J. K., Zucco, G. M., & Prescott, J. (2020). Thought for food: Cognitive influences on chemosensory perceptions and preferences. Food Quality and Preference, 79, 1-13.
Whitelock, V., Nouwen, A., van den Akker, O. & Higgs, S. (2018). The role of working memory sub-components in food choice and dieting success. Appetite, 124, 24-32.
Yamamoto, T., & Yasoshima, Y. (2007). Electrophysiological representation of taste memory. Neural plasticity and memory: From genes to brain imaging, 113-123. https://europepmc.org/article/nbk/nbk3911
Zábrodská, K. (2017). Using gastronomy heritage as a part of lifestyle studies. Athens Journal of Tourism, 4(3), 237-248.
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2023 Journal of Tourism & Gastronomy Studies
Bu çalışma Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
