Artırılmış Gerçeklik Uygulaması ile Kültürel Mirasın 3 Boyutlu Belgelenmesi: Özbekistan Chashma-Ayub Türbesi Örneği (3D Documentation of Cultural Heritage with Augmented Reality Application: The Case of Uzbekistan Chashma-Ayub Mausoleum)
DOI:
https://doi.org/10.21325/jotags.2020.756Anahtar Kelimeler:
Artırılmış gerçeklik- Kültürel miras- Yersel fotogrametri- 3B model- Dijital turizmÖzet
Artırılmış Gerçeklik (AG) teknolojisi, kültürel miras alanlarında bulunan eski yapıların sanal olarak yeniden inşa edilmesinde ve eserlerin dijital belgelenmesinde kullanılan uygulamalardan bir tanesidir. Kültürel Mirasın doğru ve hassas bir şekilde belgelenmesi, veri toplama işlemlerinde kullanılan araçların ve kaynakların güncelliğine ve etkin bir şekilde kullanılmasına bağlıdır. Çalışmada kullanılan fotoğraf tabanlı veri toplama tekniği, belgelendirilecek nesnelerin iki boyutlu (2B) fotoğraflarından üç boyutlu (3B) dijital modeller oluşturmak için sıklıkla kullanılmaktadır. Böylece kültürel mirasın restorasyonu için yararlı olan metrik bilgi sağlanabilmektedir. AG kapsamında 3B modellerin oluşturulması ile bir yandan veri havuzları elde edilip referans değerleri korunurken diğer yandan güncel teknolojilerin belgeleme çalışmalarında kullanılması sağlanmış olur. Özellikle “Yersel Fotogrametri” tekniği, kültürel miras alanlarında veri havuzlarının oluşturulmasında son derece uygun bir belgeleme tekniğidir. Ayrıca bu teknik; maliyet, esneklik, hız ve araştırmacıların tehlikeli alanlarda güvenliğini sağlama gibi ayrıcalıklar tanımaktadır. Bu çalışmada, Özbekistan/Buhara şehrinde bulunan Chashma-Ayub Türbesi’nin AG kapsamında 3B modeli oluşturularak belgeleme çalışması gerçekleştirilmiştir. Çalışma sonunda, 3B model çalışmalarında kullanılan yersel fotogrametri tekniğinin, kültürel mirasla ilgili artırılmış gerçeklik, koruma veya restorasyon çalışmalarındaki kullanılabilirliğine değinilmiş olup, avantaj ve dezavantajları tartışılmıştır.
Referanslar
Agosto, E., Ardissone, Paolo., Bornaz, L., & Dago, Fabio. (2020). 3D documentation of cultural heritage: Design and exploitation of 3d metric surveys. Applying Innovative Technologies in Heritage Science, 364, 1-15.
Asri, İ., & Çorumluoğlu, Ö. (2007). Büyük objelerde tarihi dokümantasyon ve tanıtım amaçlı gpssit destekli digital fotogrametrik 3B modelleme. TUFUAB IV. Teknik Sempozyumu, 5-7 Haziran, İstanbul.
Avşar, E. Ö. (2006). Tarihi köprülerin digital fotogrametri tekniği yardımıyla modellenmesi (Yüksek Lisans Tezi). Yıldız Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
Azuma, R.T., (1997). A survey of augmented reality. Presence: Teleoperators Virtual Environments, 6 (4), 355-385. http://dx.doi.org/10.1162/pres.1997.6.4.355.
Bostanci, E., Kanwal, N., & Clark, A.F. (2015). Augmented reality applications for cultural heritage using Kinect. Human-centric Computing and Information Science, 5(1), 1-18.
Bozzelli, G., Raia, A., Ricciardi, S., De Nino, M., Barile, N., Perrella, M., Tramontano, M., Pagano, A., & Palombini, A. (2019). An integrated VR/AR framework for user-centric interactive experience of cultural heritage: The ArkaeVision project. Digital Applications in Archaeology and Cultural Heritage, 15, 1-14.
Chashma-Ayub Mausoleum (2020). Chashma-Ayub Mausoleum. https://whc.unesco.org/en/tentativelists/5304/ Erişim Tarihi: 03 Şubat 2020
Damala, A., Marchal, I. & H,oulier, P. (2007). Merging augmented reality-based features in mobile multimedia museum guides. In: Proceedings of CIPA Conference on Anticipating the Future of the Cultural Past, 1-6 October, 259–264, Athens/Greece.
Digicamdb (2020). Digital camera database. https://www.digicamdb.com/specs/pentax_optio-rz18/ Erişim Tarihi: 18.03.2020
El-Hakim, S. F. (2001). A flexible approach to 3d reconstruction from single images ACM, Proceedings of SIGGRAPH ’01, Technical Sketches, 12-17 August, California/USA.
Google Earth (2020). Alındığı Uzantı: https://www.google.com.tr/intl/tr/earth/ Erişim Tarihi: 15.08.2020
Golombek, L., & Wilber, D. N. (1988). The timurid architecture of Iran and Turan, Princeton: Princeton University Press.
Gümüş, K., & Erkaya, H. (2007). Mühendislik uygulamalarında kullanılan yersel lazer tarayıcı sistemler. 11. Türkiye Harita Bilimsel ve Teknik Kurultayı, 2-6 Nisan, Ankara.
Korumaz, A. G., Dülgerler, O. N., & Yakar, M. (2011). Kültürel mirasın belgelenmesinde dijital yaklaşımlar. Selçuk Üniversitesi Müh. Mim. Fak. Dergisi, 26(3), 67-83.
Lerones, P. M., Fernandez, J. L., Gil, A. M., Gomez-Garcia-Bermejo, J., & Casanova, E. Z. (2010). A practical approach to making accurate 3D layouts of interesting cultural heritage sites through digital models, Journal of Cultural Heritage, 11(1), 1-9.
Liarokapis, F. (2006). An augmented reality interface for visualizing and interacting with virtual content. Virtual Reality, 11(1), 23–43. http://dx.doi.org/10.1007/s10055-006-0055-1.
Michael, D., Pelekanos, N., Chrysanthou, I., Zaharias, P., Hadjigavriel, L. L., & Chrysanthou, Y. (2010). Comparative study of interactive systems in a museum. in Digital Heritage SE, 19, 250–261, Proceedings, Digital Heritage-Third International Conference, EuroMed 2010, November 8-13, Lemessos/Cyprus.
Novotný, M., Lackoa, J., & Samuelcík, M. (2013). Applications of multi-touch augmented reality system in education and presentation of virtual heritage. 2013 International Conference on Virtual and Augmented Reality in Education, Procedia Computer Science, 25, 231-235.
Owen, R., Buhalis, D., & Pletinckx, D. (2006). Visitors evaluations of technology used at cultural heritage sites. Information and Communication Technologies in Tourism, 383-393. http://dx.doi.org/10.1007/3-211-32710-X_52.
Öksüz, M. (2012). Yersel lazer tarama teknolojisi ve kültürel mirasın korunması uygulamasında tarihi Gölyazı Kilisesi örneği (Yüksek Lisans Tezi). Bülent Ecevit Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Zonguldak.
Patias, P. (2006). Cultural heritage documentation, ISPRS Commission VI. Special Interest Group “Technology Transfer Caravan”, 24-29 April, Greece.
Planlama, (2005). TMMOB Şehir Plancıları Odası Yayını. https://s3.amazonaws.com/academia.edu.documents/31208881/5bfc9e07964f8dd_ek.pdf Erişim Tarihi: 05 Ocak 2020
Ramos, P.A., & Prieto, R.G. (2015). 3D virtualization by close range photogrammetry indoor gothic church apses. The case study of Church of San Francisco In Betanzos (La Coruña, Spain). The International Archives of the Photogrammetry, Remote Sensing and Spatial Information Sciences, Volume XL-5/W4, 201-206.
Remondino, F., & El-Hakim, S. F. (2006). Image-based 3d modelling: A review, The Photogrammetric Record, 21(115), 269–291.
Safkan, S., Hamarat, H., Duran, Z., Aydar, U., & Çelik, M. F. (2014). Yersel lazer tarama yönteminin mimari belgelemede kullanılması, Bildiriler Kitabı, V. Uzaktan Algılama ve Coğrafi Bilgi Sistemleri Sempozyumu (UZAL-CBS 2014), 14-17 July, İstanbul.
Turan M. (2004). Mimari fotogrametri alanındaki çağdaş gelişimlerin değerlendirilmesi, Gazi Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi Dergisi, 19(1), 43-50.
Ulvi A., Varol F., & Yiğit, A.Y. (2019). Tarihi camilerin 3b modellenmesi: Özbekistan Muyi Mubarek Camii (Hz. Osman Mushafı), Proceedings, 3. Uluslararası Kültürel Miras ve Turizm Kongresi, 17-19 September, Bişkek/Kırgızistan.
Ulvi, A. (2015). Metrik olmayan dijital kameraların hava fotogrametrisinde yakın resim çalışmalarda (yere yakın yüksekliklerde) kullanılabilirliği üzerine bir çalışma (Doktora Tezi), Selçuk Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Konya.
Ulvi, A., Yakar, M., Yiğit, A. Y., & Kaya, Y. (2020). İHA ve yersel fotogrametrik teknikler kullanarak Aksaray Kızıl Kilise’nin 3 boyutlu nokta bulutu ve modelinin üretilmesi. Geomatik Dergisi, 5(1), 22-30.
UNESCO (2005). Venice Charter 1964. http://www.international.icomos.org/charters/venice_e.htm.Accessed Erişim Tarihi: 05 Ocak 2020
Uslu, A., Polat, N., Toprak, A. S., & Uysal, M. (2016). Kültürel mirasın fotogrametrik yöntemle 3b modellenmesi örneği. Harita Teknolojileri Elektronik Dergisi, 8(2), 165-176.
Ünal, M., Bostancı, E., & Sertalp, E. (2020). Distant augmented reality: Bringing a new dimension to user experience using drones. Digital Applications in Archaeology and Cultural Heritage, 17(e00140), 1-12.
Varol, F. (2017). Kültürel miras yönetiminde sürdürülebilirlik: Konya turizm paydaşlarına yönelik bir araştırma (Doktora Tezi). Necmettin Erbakan Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
Yakar, M, Yıldız, F., & Yılmaz, H. M. (2005). Tarihi ve kültürel mirasların belgelenmesinde jeodezi fotogrametri mühendislerinin rolü, 10. Türkiye Harita Bilimsel ve Teknik Kurultayı, 28 Mart-1 Nisan, Ankara.
Yakar, M., Kabadayı, A., Yiğit, A. Y., Çıkıkcı, K., Kaya, Y., & Catin, S. S. (2016). Emir Saltuk Kümbeti fotogrametrik rölöve çalışması ve 3 boyutlu modellenmesi, Geomatik Dergisi, 1(1), 14-18.
Yastıklı, N. (2007). Documentation of cultural heritage using digital photogrammetry and laser scanning, Journal of Cultural Heritage, 8(4), 423-427.
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2023 Journal of Tourism & Gastronomy Studies
Bu çalışma Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
