Gastronominin Sanatsal Kimliğinin Estetik Üzerinden İncelenmesi
Anahtar Kelimeler:
Gastronomi- Sanat- Estetik- İdealizm- PragmatizmÖzet
İnsanoğlu, tarihin ilk evrelerinde sadece fizyolojik ihtiyaçlarını karşılayabilmek için beslenmiş,
ardından edindiği tecrübeler neticesinde lezzetin ve görselliğin, keyif/haz verici bir yanı olduğunu
gözlemlemiştir. Zamanla ''güzel''i ortaya koyma çabasıyla hazırlanan yemekler, mutfak
uygulamalarını da bir sanat olgusu haline getirmiştir. Çoşkulanım ya da keyif/haz veren duyguların
incelenmesi ile ilgili bir disiplin ve sanatın temel değerlerinden biri olan estetik, gastronominin
sanatsal kimliğinin incelenmesinde önemli bir kılavuzdur. Yapılan çalışmada, gastronomi ve mutfak
uygulamalarının sanat olarak değerlendirip değerlendirilemeyeceği, araştırma sorusu olarak ele
alınmış, disiplinlerarası bir çalışma alanı olan gastronominin, sanat ile olan ilişkisi sorgulanmıştır.
Yapılan değerlendirme, farklı estetik bakış açılarının farklı sonuçlar ortaya koyduğunu
göstermektedir. İdealist estetik anlayışına göre gastronominin kısmen sanat olarak kabul
edilebileceği görülmüştür. Bu anlayışa göre sanat, tıpkı bilim gibi insanın diğer etkinliklerinden ayrı
tutulur. Sanattan pratik yönde bir şeyler beklemek, sanat dışı bir tavırla ilişkilendirilir. Öte yandan
pragmatist estetik anlayışına göre gastronomi, sanat olarak kabul edilebilir. Nitekim estetiği bilimin
karşısına koymayan ve onu daha kapsamlı inceleyen bu anlayışa göre sanat, estetik deneyim ifadesi
ile açıklanabilmekte ve gastronomi sanat olarak kabul edilebilmektedir.
Referanslar
Alinea Restoran, (2016). Alinea Restoran sloganı. http://alinearestaurant.com/site/media/ Erişim Tarihi: 15.07.2016
Arat, N. (1996). Etik ve estetik değerler. 1. Basım. İstanbul: Telos Yayıncılık.
Baysal, A. ve Küçükaslan, N. (2007). Beslenme ilkeleri ve menü planlaması. 2. Basım. Bursa: Ekin Basım Yayın Dağıtım.
Bober, P. P. (2003). Antik ve Ortaçağ’da yemek kültürü kültür, sanat ve mutfak. (Çev: Ü. Tansel). 1. Basım. İstanbul: Kitap Yayınevi
Bodei, R. (2008). Güzelin biçimleri. (Çev: D. Kundakçı). Ankara: Dost Kitabevi
Bozkurt, N. (1992). Sanat ve estetik kuramları. İstanbul: Ara Yayıncılık
Budak, D. N. (2011). Sanat için yemek, yemek için sanat! http://www.dunyagida.com.tr/yazar.php?id=26&nid=3721. Erişim tarihi: 07.07.2016
Coelho, V. (2009). Food presentation. http://www.slideshare.net/rohitmohan754/chapter-03-food-presentation. Erişim tarihi: 20.04.2015
Copleston, F. (1990). Felsefe tarihi 8/a Hegel. (Çev: A. Yardımlı). 2. Basım. İstanbul: İdea Yayınevi.
Cömert, B. (2008). Estetik. Ankara: De Ki Yayınları.
Danto, A. C. (2012). Sanatın sonundan sonra. (Çev: Z. Demirsu). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Davis, M., ve McBride, A. (2008). The State of American Cuisine. http://fernandoharo.com/articles/moderncuisine/jbf_state_of_american_cuisine.pdf. Erişim tarihi: 20.04.2016.
Deroy, O.,Michel, C., Piqueras-Fiszman, B. ve Spence, C. (2014). The plating manifesto (I): From decoration to creation. Flavour, 3, 1–11.
Deveci, B., Türkmen, S. ve Avcıkurt, C. (2013). Kırsal turizm ile gastronomi turizmi ilişkisi: Bigadiç örneği. Uluslararası Sosyal ve Ekonomik Bilimler Dergisi, 3(2), 29-34.
Dinçer, K. (2006). “Tarihsizlikten tarihselliğe”. Süleyman Demirel Üniversitesi Felsefe Bölümü Dergisi, 2, 147-
Ergün, M. (2015). Estetik (Sanat felsefesi). http://mustafaergun.com.tr/wordpress/wpcontent/uploads/2015/11/sanatfelsefesi.pdf. Erişim tarihi: 10.07.2016.
Erinç, S. M. (2009). Resmin eleştirisi üzerine. Ankara: Ütopya Yayınevi.
Formis, B. (2014). Eating as an aesthetic experience. Value Inquiry Book Series, 275, 169-183.
Gürsoy, D. (2014). Deniz Gürsoy’un gastronomi tarihi. İstanbul: Oğlak Yayıncılık.
Kahraman, H. B. (2015). Bakmak görmek bir de bilmek. İstanbul: Kapı Yayınları.
Kaplan, D. M. (2012). The philosophy of food. Berkeley: University of California Press.
Kitchen Creates, (2016). Bir estetik deneyim olarak yemek. http://www.kitchencreates.com/bir-estetik-deneyimolarak-yemek. Erişim Tarihi: 10.07.2016.
Linden, V. D. E., McClements, D. J. ve Ubbink, J. (2008). Molecular gastronomy: a food fador an Inter face for science-basedcooking? Food Biophysics, 3(2), 246254.
Lynton, N. (2004). Modern sanatın öyküsü. (Çev: C. Çapan, S. Öziş). İstanbul: Remzi Kitabevi.
Moran, B. (2013). Edebiyat kuramları ve eleştiri. 24. Basım. İstanbul: İletişim Yayınları.
Özer, G. (2013). Wabi Sabi estetiği ve Japon seramik sanatına etkileri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi, Güzel Sanatlar Enstitüsü.
Shiner, L. (2004). Sanatın icadı: Bir kültür tarihi. (Çev: İ. Türkmen) 1. Basım. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Shusterman, R. (2000). Performing live: Aesthetic alternatives for the ends of art. New York: Cornell University Press.
Suckiel, E. K. (2005). Cennet savunucusu William James’in din felsefesi. (Çev: C. Türer). Ankara: Elis Yayınları.
Tez, Z. (2015). Lezzetin tarihi. İstanbul: Hayykitap.
This, H. (2005). Modelling dishes and exploring culinary ‘precisions’: The two issues of molecular gastronomy. British Journal of Nutrition, 1(93), 139-146.
Timuçin, A. (2008). Estetik. İstanbul: Bulut Yayınları.
Tunalı, İ. (2008). Estetik. 12. Basım. İstanbul: Remzi Kitabevi.
Türk Dil Kurumu, (2015). Avangart teriminin tanımı. http://www.tdk.gov.tr/index.phpoption=com_gts&arama=gts&guid=TDK.GTS.578d1e5f39cc70.09560535. Erişim Tarihi: 10.07.2016
Yetişken, H. (2012). Aristoteles’te sanatın neliği ve işlevi. Uludağ Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Felsefe Dergisi, 19, 28-35.
Yıldırım, İ. (2013). İdealist estetik ile pragmatist estetik anlayışlarının karşılaştırılması. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Ankara: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Youtube, (2016). Powdered ice cream inside candy strawberry. https://www.youtube.com/watch?v=X11GbEwxDQc. Erişim Tarihi: 01.05.2016.
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2023 Journal of Tourism & Gastronomy Studies
Bu çalışma Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
