Bean to Bar Yaklaşımıyla Çikolata Üretiminde Sürdürülebilirlik ve Etik Dönüşüm (Sustainability and Ethical Transformation in Chocolate Production with the Bean to Bar Approach)

Authors

  • Berre Zeynep UÇAN KAYAALP
  • Düriye BOZOK

DOI:

https://doi.org/10.21325/jotags.2025.1714

Keywords:

Bean to bar, Chocolate, Sustainability

Abstract

This study was aims to examine the production approach of "bean to bar" chocolate, which has gained significant importance in recent years, in line with sustainability and ethical principles. “Bean to bar” production, which emerged as a response to problems such as environmental destruction, unfair trade relations and labor exploitation caused by the global chocolate industry, is increasingly accepted as an ethical stance. In this study, which was conducted using the literature review method, academic sources, sectoral evaluations and recent practical examples on the subject were examined. The findings indicate that the “bean to bar” approach supports the empowerment of small-scale cocoa producers in particular, while also making significant contributions to issues such as the dissemination of environmentally sensitive agricultural practices and providing transparent information to the consumer about the source of the product. As a result, “bean to bar” chocolate more than a pursuit of quality; it also represents a balanced and responsible production approach established between environmental sensitivity, producer rights and consumer awareness. This approach demonstrates that a more just, sustainable and conscious transformation is possible in the chocolate sector.

References

Afoakwa, E. O., Paterson, A., Fowler, M., & Ryan, A. (2008). Flavor formation and character in cocoa and chocolate: a critical review. Critical Reviews In Food Science and Nutrition, 48(9), 840-857. https://doi.org/10.1080/10408390701719272

Afoakwa, E.O. (2010). Chocolate science and technology. Chennai, India: Wiley-Blackwell.

Akdeniz, D., & Sırtlı, A. (2020). Erken dönem mitolojisinde afrodisyak yiyeceklere ait inanışlar. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 8(4), 2745-2768. https://doi.org/10.21325/jotags.2020.736

Akgül, A. (2018). Bifidobacterium animalis subsp. lactis BB-12 ve inülin içeren sinbiyotik sütlü çikolataların kalitesinin belirlenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Necmettin Erbakan Üniversitesi, Konya, Türkiye). https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezDetay.jsp?id=s5U5YiGhifhKrSoDkdyunQ&no=wjPjyaNv0TXrYG59JgxB5A

Aygören, A. (2015). Palm bazlı kakao yağı ikamesi yağ ürünleri üretimi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Çukurova Üniversitesi, Adana. Türkiye). https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezDetay.jsp?id=6FdIUyycStTits1q5Z3y9A&no=Kw3KR3E2nCOnDur61FBHjw

Barry Callebaut. (2023). Five years into the sustainable chocolate plan. https://www.barry-callebaut.com/en/sustainability/reporting/five-years-into-sustainable-chocolate-plan

Batu, A., & Elyıldırım, F. (2009). Geleneksel helva üretim teknolojisi. Gıda Teknolojileri Elektronik Dergisi, 4(3), 32-43.

Çağındı, Ö. (2009). Ayçiçeği, keten tohumu, yulaf ve mürdüm eriği kurusu ile zenginleştirilmiş sütlü, acı (bitter) ve beyaz çikolataların raf ömrü boyunca bazı fiziksel, kimyasal ve duyusal özelliklerinin araştırılması (Yayımlanmamış doktora tezi, Ege Üniversitesi, İzmir, Türkiye). https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezDetay.jsp?id=q-Y-AWRjbBcpLZrCjE4BWA&no=YvmYkjMhl_t-SOwW9w7mbQ

Çelik, K., Günç Ergönül, P., & Çelik, S. (2022). Fonksiyonel çikolata üretiminde inovatif yaklaşımlar. Food and Health, 8(3), 241-259. https://doi.org/10.3153/FH22023

de Andrade Silva, A. R., Bioto, A. S., Efraim, P., & de Castilho Queiroz, G. (2017). Impact of sustainability labeling in the perception of sensory quality and purchase intention of chocolate consumers. Journal of Cleaner Production, 141, 11-21. https://doi.org/10.1016/j.jclepro.2016.09.024

Değişgel, S. (2020). İçecekler ve İçecek servisi. In S. Şengül (Ed.), Yiyecek ve içecek servisi: Klasik ve modern yaklaşım içinde (s. 91-132). Ankara, Türkiye: Detay Yayıncılık.

Demir, E., Pektaş, K. ve Demirtaş, N. (2025). Yiyecek içecek işletmelerinin kültürel değeri salaş mekânlar üzerine kavramsal bir değerlendirme. Turizm ve Gastronomi Çalışmaları Dergisi , 13 (1), 1005–1023. https://doi.org/10.21325/jotags.2025.1592

Dereli, C. (2011). Bir çikolata üretim tesisinde kalite yönetim sisteminin kurulması (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Tekirdağ Namık Kemal Üniversitesi, Tekirdağ, Türkiye). https://acikerisim.nku.edu.tr/items/dd773d7e-1acc-4779-b506-3e3793173107

Dinçel, E. (2015). Kakao yağı enkapsülasyonunun çikolata da yağ kusmasındaki etkisinin incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). İstanbul Aydın Üniversitesi, İstanbul.

Durlu Özkaya, F., & Özkaptan, T. (2016). Latin Amerika uygarlıklarının mirası kakaonun tarihçesi ve çikolataya dönüşümü. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 31, 41.

Engler, M. B., & Engler, M. M. (2006). The emerging role of flavonoid-rich cocoa and chocolate in cardiovascular health and disease. Nutrition reviews, 64(3), 109-118. https://doi.org/10.1111/j.1753-4887.2006.tb00194.x

Euronews. (2021). Büyüyen çikolata piyasası yatırımcıların yeni göz bebeği haline geldi. https://tr.euronews.com/business/2021/11/24/buyuyen-cikolata-piyasas-yat-r-mc-lar-n-yeni-goz-bebegi-haline-geldi

Fairtrade Risk Map. (2024). Cocoa Risk Map. https://riskmap.fairtrade.net/commodities/cocoa

Ferrero. (2024). Hazelnuts. https://www.ferrero.com/au/en/people-planet/source-our-ingredients-sustainably/hazelnuts

Fountain, A., & Hütz-Adams, F. (2020). Cocoa barometer 2020. [Bonn]: SÜDWIND eV-Institut für Ökonomie und Ökumene.

Frauendorfer, F., & Schieberle, P. (2008). Changes in key aroma compounds of Criollo cocoa beans during roasting. Journal of Agricultural and Food Chemistry, 56(21), 10244-10251.

Gallo, P. J., Antolin-Lopez, R., & Montiel, I. (2018). Associative sustainable business models: Cases in the bean-to-bar chocolate industry. Journal of cleaner production, 174, 905-916. https://doi.org/10.1016/j.jclepro.2017.11.021

Genç Polat, D. (2019). Nannochloropsis oculata mikroalg türü biyomasının beyaz çikolata ve sürdürülebilir beyaz kremada kullanımının kalite özelliklerine etkileri (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Tekirdağ Namık Kemal Üniversitesi, Tekirdağ, Türkiye). https://acikerisim.nku.edu.tr/items/600cd852-ddb8-47c4-90f5-686d01363364

Glicerina, V., Balestra, F., Dalla Rosa, M., & Romani, S. (2016). Microstructural and rheological characteristics of dark, milk and white chocolate: A comparative study. Journal of Food Engineering, 169, 165-171. https://doi.org/10.1016/j.jfoodeng.2015.08.011

Global Market Insights. (2023). Chocolate market size, share, and industry analysis. Global Market Insights. https://www.gminsights.com/industry-analysis/chocolate-market

Greweling, P. P. (2013). Chocolates and confections: Formula, theory, and technique for the artisan confectioner. USA: John Wiley & Sons Inc.

Gülfidan, O.G. (2016). Diş dostu çikolata üretimi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi, Isparta, Türkiye). https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezDetay.jsp?id=5Sq5t3x4axgGIo0_4ZhWZw&no=4pXrptKgdjPLXU3IgiWidA

Gürsoy, D. (2021). Deniz Gürsoy'un gastronomi tarihi. İstanbul, Türkiye: Oğlak Yayıncılık.

Hastaoğlu, E., & Taşcı, Ş. (2021). Farklı içerikli çikolatalarda bulunan bileşenlerin duyusal olarak tespit edilebilirliğinin araştırılması. Journal of Tourism & Gastronomy Studies, 9(3), 2203-2215. https://doi.org/10.21325/jotags.2021.888

Haylock, S. J., & Dodds, T. M. (2009). Ingredients from milk. In S.T. Beckett (Ed.), Industrial Chocolate Manufacture and Use (pp. 137-152). ABD: Blackwell Publishing. https://doi.org/10.1002/9781444301588.fmatter

Hosseinzadeh-Bandbafha, H., & Kiehbadroudinezhad, M. (2022). Environmental impacts of chocolate production and consumption. Trends in Sustainable Chocolate Production, 229-258.

International Cocoa Initiative. (2023). Mars launches new sustainability scheme in cocoa supply chain. https://www.cocoainitiative.org/news/news-partners/mars-launches-new-sustainability-scheme-cocoa-supply-chain

Ishaq, S., & Jafri, L. (2017). Biomedical importance of cocoa (Theobroma cacao): significance and potential for the maintenance of human health. Matrix Science Pharma, 1(1), 1-5.

İçöz, E., & Mankan, E. (2022). Çikolata tüketim tercihleri üzerine bir alan araştırması. Topkapı Sosyal Bilimler Dergisi, 1(2), 67-78.

İzgi, G. (2022). Türkiye şekerli ve çikolatalı mamuller sektörünün uluslararası rekabetçiliğinin seçilmiş ülkelerle karşılaştırmalı analizi. 2.Uluslararası Sosyal Bilimler Lisansüstü Öğrenci Sempoyumu, Türkiye, 131-142.

Kitani, Y., Putri, S. P., & Fukusaki, E. (2022). Investigation of the effect of processing on the component changes of single-origin chocolate during the bean-to-bar process. Journal of Bioscience and Bioengineering, 134(2), 138-143. https://doi.org/10.1016/j.jbiosc.2022.05.007

Kurt, E. (2012). Çikolata üretimi ve helal gıda açısından genel bir değerlendirme. TSE Standart Ekonomik ve Teknik Dergi, 51(604), 76-79.

Küçükkasap Cömert, T. ,& Kutluay Merdol, T. (2018). Çikolata ve sağlık beyanları. Beslenme ve Diyet Dergisi, 46(1), 55-65. https://doi.org/10.33076/2018.BDD.288

Lopes, G. G., Morgano, M. A., & Taniwaki, M. H. (2024). Advances in bean-to-bar chocolate production: Microbiology, biochemistry, processing, and sensorial aspects. Brazilian Journal of Food Technology, 27, e2023133. https://doi.org/10.1590/1981-6723.1332

Martin, C. L., & Sampeck, K. (2016). The bitter and sweet of chocolate in Europe. In L.J. Mitchell (Ed.), The Business of Chocolate: A Social History (pp. 73–97). London, UK: Routledge.

McShea, A., Ramiro-Puig, E., Munro, S. B., Casadesus, G., Castell, M., & Smith, M. A. (2008). Clinical benefit and preservation of flavonols in dark chocolate manufacturing. Nutrition reviews, 66(11), 630-641. https://doi.org/10.1111/j.1753-4887.2008.00114.x

Meade-Kelly, V. (2006). Chocolate. Learning Through History, 4(1), 14-17.

Mert, B. (2012). Çikolata ve standartlar. TSE Standart Ekonomik ve Teknik Dergi, 51(604), 80-81.

Mondelez International. (2024). Cocoa Life. Mondelez International. https://www.mondelezinternational.com/snacking-made-right/esg-topics/cocoa-life/

Nair, K. P. (2010). The agronomy and economy of ımportant tree crops of the developing world. Amsterdam, Netherlands: Elsevier.

Nestlé Cocoa Plan. (2024). Nestlé Cocoa Plan. https://www.nestlecocoaplan.com/

Oba, Ş. (2017). Β-V tohum kristalleri kullanımı ile non-karyojenik çikolata üretimi (Yayımlanmamış doktora tezi). Ankara Üniversitesi, Ankara.

Olaigbe, O., & Usman I.K. (2025, January 2). Ghana is the second largest cocoa producer; Why are its farmers still poor?. (Blog post). https://pulitzercenter.org/stories/ghana-second-largest-cocoa-producer-why-are-its-farmers-still-poor?utm_source=chatgpt.com

Övet, B. (2015). Investigation of antioxidant capacity and phenolic contents of chocolates in the Turkish market (Unpublished master thesis, Middle East Technical University, Ankara, Türkiye). https://open.metu.edu.tr/handle/11511/24658

Özdoğan, E.N. (2007). Gençlerin çikolata tüketimi üzerine bir alan araştırması. E-Journal of New World Sciences Academy, 3(1), 158-170.

Özel, Ö. (2006). İstanbul ilinde çikolata sektöründe tüketici eğilimleri ve markalar arası rekabet gücü (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Trakya Üniversitesi, Edirne, Türkiye). https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezDetay.jsp?id=ltL9PKxpfOQWOkhwNyiNMQ&no=5wotPI4EPZ7WllczimG6EA

Özen, S. (2014). Çukulata-çikolata'nın yerli tarihi. İstanbul, Türkiye: Yapı Kredi Yayınları.

Özgen, N. (2022). İspanya’da gastronomi turizminin tarihsel gelişimi ve gastrodiplomasi değerlendirmesi. Aydın Gastronomy, 6(2), 239-262.

Özhan, B. (2012). Farklı düzeylerde prebiyotik bileşen içeren çikolataların bazı yapısal özelliklerinin belirlenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara, Türkiye). https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezDetay.jsp?id=8cEjKrL7ZQhbDrmwgKt4lA&no=U92Gm8GNpoIwjMJ18kTTxA

Durlu Özkaya, F., & Özkaptan, T. (2016). Latin Amerika uygarlıklarının mirası kakaonun tarihçesi ve çikolataya dönüşümü. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 31, 41.

Özocak, A. (2004). Çikolatalarda kakao yağı ikamelerinin tespiti (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi, İstanbul, Türkiye). https://polen.itu.edu.tr/items/a56c388c-fbed-4812-a167-65d73b60d678

Palacıoğlu, S. (2003). Çikolata sektör profili. İstanbul, Türkiye: İstanbul Ticaret Odası.

Paradelo Gomes, K. B. P., & Dias, C. A. (2022). Sustainable business models: Bean-to-bar generation value in the cocoa production chain. Proceeding of 17th Economics and Finance Conference, Türkiye, 194-206. https://doi.org/10.20472/EFC.2022.017.015

Peker, B. B. (2011). Çikolata üretiminde lesitin ve polyglycerol polyricinoleate (pgpr) kullanımının ürün kalitesine etkisi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Uludağ Üniversitesi, Bursa, Türkiye). https://avesis.uludag.edu.tr/yonetilen-tez/61f716cd-8962-47cc-b7ef-3af9b3072c9c/cikolata-uretiminde-lesitin-ve-polyglycerol-polyricinoleate-pgpr-kullaniminin-urun-kalitesine-etkisi

Pereira, R. G. D. C. (2022). A importância da produção do chocolate Bean to Bar no Brasil na busca por maior justiça social para os inseridos na cadeia produtiva do cacau. Instituto Federal de Santa Catarina, Florianópolis.

Perez, M., Lopez-Yerena, A., & Vallverdú-Queralt, A. (2021). Traceability, authenticity and sustainability of cocoa and chocolate products: A challenge for the chocolate industry. Critical Reviews in Food Science and Nutrition, 62(2), 475-489. https://doi.org/10.1080/10408398.2020.1819769

Poole Lehnhoff, K. (2023). From "bean to bar": The role of chocolate manufacturing companies and voluntary sustainability standards (Unpublished doctoral thesis, The University of British Columbia, Canada). https://open.library.ubc.ca/soa/cIRcle/collections/ubctheses/24/items/1.0435230

Recanati, F., Marveggio, D., & Dotelli, G. (2018). From beans to bar: A life cycle assessment towards sustainable chocolate supply chain. Science of the Total Environment, 613, 1013-1023. https://doi.org/10.1016/j.scitotenv.2017.09.187

Samancı, Ö. (2012). Tanrıların yiyeceği çikolata. TSE Standart Ekonomik ve Teknik Dergi, 51(604), 26-31.

Seçuk, B. (2020). Artizan çikolata üretiminde acı ganaj dolgulu çikolata geliştirilmesi ve bazı özelliklerinin belirlenmesi (Yayımlanmamış doktora tezi, Necmettin Erbakan Üniversitesi, Konya, Türkiye). https://acikerisim.erbakan.edu.tr/items/192b7e3f-947d-468d-bf79-6af169e7b1d7

Sencer, G. M., Dadalı, C., Kaya, M., Çakır, B., & Elmacı, Y. (2018). Çikolatada tat-koku etkileşimi: Şeker miktarını azaltmak amacıyla farklı aroma maddelerinin kullanılması. İstanbul Bilim Üniversitesi Florence Nightingale Tıp Dergisi, 4(3), 132-138. https://doi.org/10.5606/fng.btd.2018.021

Sevimli, Y., & Sönmezdağ, A. S. (2017). Özel gün tatlıları: Kültür turizmi açısından önemi. Uluslararası Kırsal Turizm ve Kalkınma Dergisi (IRTAD), 1(2), 18-28.

Sommeregger, C., & Wildenberg, M. (2016). Bittersweet chocolate: the truth behind the ınternational chocolate ındustry. Wien, Austria: Südwind.

Squicciarini, M. P., & Swinnen, J. F. (2016). The economics of chocolate. Oxford, UK: Oxford University Press.

Sturny, A. (2019). Raising the bar: A story of bean-to-bar chocolate production in New Zealand. Hospitality Insights, 3(2), 11-12. https://doi.org/10.24135/hi.v3i2.62

Şit, S. (2008). Gıda sektöründe kullanılan kakaonun kalitesinin belirlenmesinde kullanılan analiz yöntemleri (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi, İstanbul, Türkiye). http://dspace.yildiz.edu.tr/xmlui/bitstream/handle/1/2941/0041621.pdf?sequence=1&isAllowed=y#:~:text=Kakao%20%C3%A7ekirdekleri%20kendine%20%C3%B6zg%C3%BC%20tat,yabanc%C4%B1%20maddeler%20bulunmamal%C4%B1%3B%20nem%20miktar%C4%B1

Thorlakson, T. (2018). A move beyond sustainability certification: The evolution of the chocolate industry's sustainable sourcing practices. Business Strategy and the Environment, 27(8), 1653-1665. https://doi.org/10.1002/bse.2230

Tınmaz, O., Altunbağ, E., & Yıldırım, Ö. (2022). 1880-1980 yılları arasında Osmanlı ve Türkiye’de yayımlanan tarif kitaplarında çikolata ve kakaonun kullanımı. Journal of gastronomy, hospitality and travel (Online), 5(1), 288-299.

Toker, Ö. S. (2016). Çikolata kaplama formülasyonunda kullanılan bitkisel yağ tipi ve içeriğinin optimizasyonu (Yayımlanmamış doktora tezi, Namık Kemal Üniversitesi, Tekirdağ, Türkiye). https://acikerisim.nku.edu.tr/items/01e1f3cc-0023-4f61-adfb-a0e1bdb0e898

Tokuşoğlu, Ö. (2015). Kakao, çikolata ve çikolatalı ürünler bilimi ve teknolojisi. İzmir, Türkiye: Sidas Medya.

Uçan Türkmen, F., Gezer, M. M., Paksoy, M., Atçı, F. R., & Almas, R. (2022). Çikolata ile zenginleştirilmiş portakal sularının bazı kalite parametrelerinin incelenmesi. Gümüşhane Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, 12(1), 42-53. https://doi.org/10.17714/gumusfenbil.928021

Uygun, N. F. (2007). Fındık yağı kullanılarak enzimatik interesterifikasyon yöntemiyle kakao yağı ikamesi üretilmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi, İstanbul, Türkiye). https://polen.itu.edu.tr/items/bf941a63-65e6-4385-88db-194216ec7fdb

Uzun, B. (2019). Türkiye çikolatalı ve şekerli mamuller sektörünün uluslararası rekabet gücünün incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, İstanbul Ticaret Üniversitesi, İstanbul, Türkiye). https://acikerisim.ticaret.edu.tr/items/842f306b-99e8-4cd6-9afb-4a2784b48356

Ünyay Açıkgöz, F. (2019). İspanya’dan Osmanlı’ya: çikolatanın tarihi serüvenine katkı. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(1), 16-27.

Üzümcü, Z. (2017). Belirli oranlarda yulaf ezmesi ve yaban mersini ilavesi ile üretilen sütlü çikolatanın bazı özelliklerinin belirlenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi, Kahramanmaraş, Türkiye). https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezDetay.jsp?id=ly6YZyX7WC_5OrPnjCD6DQ&no=JsmpmkGnrzOOHf06AIMNzA

Varol, E., & Kara, H. H. (2021). Kakao yağının artizan çikolata yapımındaki rolü ve çikolata kalite kriterleri. Safran Kültür ve Turizm Araştırmaları Dergisi, 4(2), 200-220.

Vecchio, R., & Annunziata, A. (2015). Willingness-to-pay for sustainability-labelled chocolate: an experimental auction approach. Journal of Cleaner Production, 86, 335-342. https://doi.org/10.1016/j.jclepro.2014.08.006

Verified Market Research. (2025). Bean-to-Bar Chocolate Market By Type of Chocolate, Cacao Content, Flavor Varieties & Region for 2026-2032, https://www.verifiedmarketresearch.com/product/bean-to-bar-chocolate-market/

Villarreal, V., & Ruby, E. (2024). Cacao entre dos mundos: the history of chocolate and the clash (and meeting) of civilisations. Florence, Italy: Mandragora.

Waterhouse, A. L., Shirley, J. R., & Donovan, J. L. (1996). Antioxidants in chocolate. The Lancet, 348(9030), 834.

Woolley, J. L., Pozner, J. E., & DeSoucey, M. (2022). Raising the bar: Values-driven niche creation in US bean-to-bar chocolate. Strategy Science, 7(1), 27-55. https://doi.org/10.1287/stsc.2021.0147

Yakah, E. (2017). Linking bean-to-bar to sustainable entrepreneurship (Unpublished master's thesis, Jyväskylä University, Finland). https://jyx.jyu.fi/jyx/Record/jyx_123456789_54043

Yardımcı, M. E., Genç, S. Y., & Süloğlu, D. (2017). Osmanlı Devleti’nde reklamın tarihsel gelişimi ve ekonomiye ilk yansımaları. Sosyal Bilimler Metinleri, 2017(1), 86-104.

Yentür , F. (2025). Sosyal Gastronomi Hareketinin Sosyal Gastronomi Girişimleri Perspektifinden Kavramsallaştırılması. Turizm ve Gastronomi Çalışmaları Dergisi , 13 (1), 1058–1072. https://doi.org/10.21325/jotags.2025.1595

Yılmaz, S. D. (2018). Kültür ve popüler kültürde çikolatanın yeri ve öneminin kültür, tüketim, sağlık ve lezzet bağlamlarında incelenmesi: Gaziantep örneği (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Gaziantep Üniversitesi, İstanbul, Türkiye). https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezDetay.jsp?id=xgMhfvLTcxsBflgXgFsicg&no=yo3haIxWsqsUji-evrobyg

Published

30-09-2025

How to Cite

UÇAN KAYAALP , B. Z., & BOZOK , D. (2025). Bean to Bar Yaklaşımıyla Çikolata Üretiminde Sürdürülebilirlik ve Etik Dönüşüm (Sustainability and Ethical Transformation in Chocolate Production with the Bean to Bar Approach). Journal of Tourism & Gastronomy Studies, 13(3), 3319–3341. https://doi.org/10.21325/jotags.2025.1714