Türk Mutfak Kültüründe Zeytinyağı Kullanımı: Muğla Örneği
Anahtar Kelimeler:
Mutfak kültürü- Zeytinyağı kullanımı- Muğla mutfağıÖzet
Tarih öncesi çağlardan beri Anadolu’da yaşamış olan kültürlerin kullandığı temel yağların başında
zeytinyağı gelmektedir. Zeytinyağı Ege ve Akdeniz bölgesinde Türk mutfak kültürünün temelini
oluşturmaktadır. Son yıllarda yapılan bilimsel araştırmalar özellikle zeytinyağının sağlık üzerinde
olumlu etkileri olduğunu göstermektedir. Ülkemizde zeytinyağının mutfak kültüründe kullanımına
yönelik olarak yapılan araştırma sayısı oldukça sınırlıdır. Bu araştırmanın amacı, günümüz mutfak
kültüründe zeytinyağının nasıl kullanıldığını saptayarak, zeytinyağının mutfaklarda kullanımını
etkileyen etmenlerin incelenmesidir. Araştırma 2014 yılında Muğla ilinde 416 kişi ile
gerçekleştirilmiş bir alan çalışmasıdır. Araştırma verileri anket formu kullanılarak toplanmıştır.
Verilerin değerlendirilmesinde ki-kare testi, t-testi ve tek yönlü varyans analizi testi (ANOVA);
farklılığın yönünün tespitinde ise Scheffe testi kullanılmıştır. Aylık toplam hanehalkı zeytinyağı
tüketimi 4,70 (±2,91) litredir. Salatalar ve soğuk yenen sebze yemeklerinde sadece zeytinyağı
kullanımı fazladır(%95,4; %92,5). Sıcak yenen sebze, balık ve et yemeklerinde de zeytinyağı
oldukça fazla kullanılmaktadır. Zeytinyağının diğer yağlarla karıştırılarak kullanıldığı yemekler
pilavlar makarnalar ve çorbalardır. Tatlı, kurabiye ve kek yapımında ise sadece diğer yağları
kullanılmaktadır. Zeytinyağı kullanımı ile eğitim durumu arasında anlamlı ilişki bulunmuştur
(p<0,001). Eğitim düzeyi düşük olanların geleneksel yemek hazırlama yöntemlerini uyguladıkları
düşünülmektedir. Elde edilen bulgulara göre, eğitim durumu ve aylık toplam hane halkı geliri
azaldıkça zeytinyağı tüketimi artmaktadır (p<0,001). Yaşın ilerlemesiyle birlikte zeytinyağı
tüketiminde artış gözlenmiştir. Zeytinyağının sağlık üzerine olan etkilerine yönelik eğitim
çalışmalarının yapılması yararlı olacaktır.
Referanslar
Aksu, S. (2000, 17-21 Ocak). Türkiye’de Zeytinyağı Üretimi, Tüketimi ve Dışsatımı.Türkiye Ziraat Mühendisleri Odası V. Teknik Kongresinde sunuldu, Ankara.
Baysal, A. (1999). Beslenme. Ankara: Hatiboğlu Yayınevi.
Bekdeşer, E. (2004). Zeytinyağı Kullanan ve Kullanmayan Bayan Tüketicilerin Zeytinyağına Yönelik Tutumları ile Demografik ve Sosyo-Ekonomik Faktörlerine Göre Karşılaştırılması ve Bir Pilot Araştırma. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Pazarlama Anabilim Dalı, İstanbul.
Boynudelik, M. ve Boynudelik, Z. İ. (2008). Zeytin Kitabı. İstanbul: Oğlak Yayıncılık.
Cömert, M., Adıyaman, S. ve Durlu Özkaya, F. (2012). Yerel Halkın Zeytinyağı ile İlgili Bilgi Düzeyinin Belirlenmesi: Gölbaşı, Ankara Örneği. Zeytin Bilimi, (1), 1-9.
Çakmakçı, S. ve Tahmas Kahyaoğlu, D. (2012). Yağ Asitlerinin Sağlık ve Beslenme Üzerine Etkileri. Türk Bilimsel Derlemeler Dergisi, 5 (2), 133-137.
Demirci, M. ve Bölükbaşı, B. (2003, 2-3 Ekim). Akdeniz Beslenme Tarzında Zeytinyağının Önemi. Türkiye I. Zeytinyağı ve Sofralık Zeytin Sempozyumunda sunuldu, İzmir.
Erkut, A. (1990). Margarin, Tereyağı ve Zeytinyağının Hamur İşlerinde Kaliteye Etkisi. Gıda, 15 (4), 229-233.
Göğüş, F., Özkaya, M. T. ve Ötleş, S. (2009). Zeytinyağı. Ankara: Eflatun Yayınevi.
International Olive Council. (2010). Frying with Oive Oil. Web: http://www.internationaloliveoil.org/web/aaingles/oliveWorld/aceite3.html. 08.01.2010’da alınmıştır.
International Olive Council. (2012). Policies Turkey. Web: http://www.internationaloliveoil.org/estaticos/view/136-country-profiles 26.12.2012’de alınmıştır.
International Olive Council. (2018). World Olive Oil Figures. http://www.internationaloliveoil.org/estaticos/view/131-world-olive-oil-figures 10.04.2018’de alınmıştır.
Keçeli, T. (2008, 21-23 Mayıs). Zeytinyağının Depolanması ve Ambalajlanmasının Yağ Kalitesine Etkileri. Türkiye 10. Gıda Kongresinde sunuldu, Erzurum.
Matsakidou, A., Blekas, G. And Paraskevopoulou, A. (2010). Aroma and Physical Characteristics of Cakes Prepared by Replacing Margarine with Extra Virgin Olive Oil. Food Science and Technology, 43, 949–957.
Stanway, P. (2013). Zeytinyağı. İstanbul: Kuraldışı Yayıncılık.
T.C. Tarım ve Köy İşleri Bakanlığı Muğla Tarım İl Müdürlüğü. (2002). Zeytin Yetiştiriciliği (Eğitim Serisi II). Muğla: Muğla Tarım İl Müdürlüğü.
T.C. Tarım ve Köy İşleri Bakanlığı Muğla Tarım İl Müdürlüğü Tarımsal Bilgiler YAYÇEP Yayınları. (2009). Zeytin. Muğla: Muğla İl Tarım Müdürlüğü Yayınları Web: http://www.muglatarim.gov.tr/indexx.php?f=253206ed6755d5f6370e51e849eed239&l=1&sayfa_id=333&g_id=15697&id=1617
, 10.05.2010’da alınmıştır.
Tokuşoğlu, Ö. (2010). Özel Meyve Zeytin. Manisa: Sidas Yayınları.
Tunalıoğlu, R., Tiryaki, G. Y., Tan, S. ve Taşkaya, B. (2003, 2-3 Ekim). Dünya Zeytinyağı Tüketimindeki Gelişmeler; Bu Gelişmeyi Destekleyen Çalışmalar ve Türkiye Zeytinyağı Tüketimindeki Değişmeler. Türkiye I. Zeytinyağı ve Sofralık Zeytin Sempozyumunda sunuldu, İzmir.
Türkay, C. (2010). Bütün Ağaçların İlki Zeytin. Dünya Gıda Dergisi. 7, 25-26
Türkiye İstatistik Kurumu (TUİK). (2013). Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi Sonuçları. Web: http://www.tuik.gov.tr/Kitap.do?metod=KitapDetay&KT_ID=11&KITAP_ID=139 12.04.2013’de alınmıştır.
Türkiye İstatistik Kurumu (TUİK). (2018). Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi Sonuçları.
Web: http://www.tuik.gov.tr/HbGetirHTML.do?id=27587 10.04.2018’de alınmıştır.
Ünsal, A. (2008). Ölmez Ağacın Peşinde. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
Yardımcı, H. ve Özçelik, A. Ö. (2006). Ankara İli Gölbaşı İlçesinde Yetişkin Kadınların Antropometrik Ölçümleri ve Beslenme Alışkanlıkları Üzerinde Bir Araştırma. Yayımlanmış Doktora Tezi. Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Ev Ekonomisi Ana Bilim Dalı
Zeytincilik Araştırma Enstitüsü (ZAE). (2010). Zeytinyağının Depolanması. Web:http://www.zae.gov.tr/index.php/bolumler/gida-teknolojileri/zeytinyag/depolama 10.05.2010’da alınmıştır.
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2023 Journal of Tourism & Gastronomy Studies
Bu çalışma Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
