Akdeniz Turizm Destinasyonlarının Rekabet Gücü Açısından TOPSIS ve VIKOR Yöntemleri ile Karşılaştırılması (Comparison of the Competitiveness of Mediterranean Tourism Destinations by TOPSIS and VIKOR Methods)
DOI:
https://doi.org/10.21325/jotags.2020.615Anahtar Kelimeler:
Destinasyon rekabetçiliği- TOPSIS- VIKOR- Seyahat ve turizm rekabetçilik endeksiÖzet
Bu çalışmada amaç Akdeniz havzasında bulunan turizm destinasyonlarının rekabet edilebilirlik düzeyini incelemektir. Türkiye’nin en yakın rakip pazarını oluşturan Akdeniz turizm destinasyonlarının rekabet güçlerinin ortaya konulması pazardaki konumunun belirlenmesi ve turizm planlamaları açısından önem arz etmektedir. Bu nedenle 16 Akdeniz ülkesinin turizm rekabet güçleri ile ilgili 12 değerlendirme kriteri belirlenerek değerlendirme ve sıralama yapılmıştır. Çalışmada çok kriterli karar verme yöntemleri kullanılmıştır. Rekabet gücünün belirlenmesi sürecinde, kriterlerin ağırlıkları AHS yöntemi ile hesaplanmıştır. Bu ağırlıklar TOPSIS ve VIKOR yöntemlerinde kullanılmış ve bu iki yöntemin sonuçları karşılaştırılmıştır. Dünya Ekonomik Forumu’nun Seyahat ve Turizm Rekabet Endeksi’nden oluşan ikincil veriler analize dahil edilmiştir. Araştırma sonuçları, Türkiye’nin rekabet gücünün Akdeniz ülkeleri içinde orta seviyede olduğunu göstermektedir. Ayrıca Akdeniz havzasında bulunan Avrupa destinasyonu ve Kuzey Afrika destinasyonlarının rekabet gücü açısından farklılık gösterdiği de tespit edilmiştir.
Referanslar
Armenski, T., Gomezelj, O., D., Djurdjev, B., Deri, L. & Dragin, A. (2011). Destination competitiveness: A challenging process for Serbia. Human Geographies, 5(1), 19‐33.
Bahar, O. & Kozak, M. (2005) Türkiye turizminin Akdeniz ülkeleri ile rekabet gücü açısından karşılaştırılması, Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, 16(2), 139-152.
Bahar, O. & Kozak, M. (2013). Turizm Ekonomisi, Editör Metin Kozak, Anadolu Üniversite Yayını No: 2908, Açıköğretim Fakültesi Yayını No: 1865, 1. Baskı, Eskişehir.
Bãlan, D., Balaure, V., & Veghes, C. (2009). Travel and tourism competitiveness of the World's top destinations: An exploratory assessment. Annales Universitatis Apulensis Oeconomica, 11(2), 979-987.
Baloglu, S., & McCleary, K. W. (1999). U.S. International pleasure travelers’ image of four Mediterranean destinations: A comparison of visitors and non-visitors. Journal of Travel Research, 38, 144–152.
Cracolici, M. F., Nijkamp, P. & Rietveld, P. (2008). Assessment of tourism competitiveness by analysing destination efficiency.Tourism Economics, 14(2), 325-342
Cracolici, M. F., & Nijkamp, P. (2008). The Attractiveness and competitiveness of tourist destinations: A study of Southern Italian regions. Tourism Management, 30(3), 336–344
Croitoru, M. (2011). Tourism competitiveness index-an empirical analysis Romania vs. Bulgaria. Theoretical & Applied Economics, 18(9), 155-172.
Crouch, G. I. (2010). Destination competitiveness: an analysis of determinant attributes, Journal of Travel Research, XX/X, 1-19.
Çımat, A. & Bahar, O. (2003). Turizm sektörünün Türkiye ekonomisi içindeki yeri ve önemi üzerine bir değerlendirme, Akdeniz İ.İ.B.F. Dergisi, (6), 1-18.
Davras, Ö. & Uslu, A. (2019). Destinasyon seçimini belirleyen faktörlerin destinasyon memnuniyeti üzerindeki etkisi: Fethiye’de ingiliz turistler üzerinde bir araştırma, Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8(1/1), 691-708
Dwyer L., Forsyth P., & Rao P. (2002). Destination price competitiveness: exchange rate changes versus domestic ınflation, Journal of Travel Research, 40 (3), 328-336.
Dwyer, L. & Kim, C. (2003). Destination competitiveness: determinants and ındicators, Current Issues in Tourism, 6(5), 369-414.
Enright, M., & Newton, J. (2004). Tourism destination competitiveness: A quantitative approach. Tourism Management, 25(6), 777-788.
Enright, M.J., & Newton, J. (2005). Determinants of tourism destination competitiveness in Asia Pacific: comprehensiveness and universality. Journal of Travel Research, 43(1), 339–350.
Fedajev, A., Popovic, G. & Stanujkic, D. (2019). MCDM framework for evaluation of the tourism destination competitiveness. In Proc. of 5th International scientific conference Innovation as an initiator of the development – MEFkon 2019, December 5th, 2019, Belgrade, Serbia. pp. 112-119.
Gursoy, D., & Kendall K. W. (2004). A competitive positioning of Mediterranean destinations. Proceedings of EuroChrie Congress, Ankara, Turkey
Hassan, S. (2000) Determinants of market competitiveness in an environmentally sustainable tourism industry. Journal of Travel Research, 38 (3), 239–45.
Hassan, A. & Uşaklı, A. (2013). Seyahat ve turizm rekabetçilik endeksi: Akdeniz çanağındaki destinasyonlara yönelik karşılaştırmalı bir analiz, Seyahat ve Otel İşletmeciliği Dergisi, 10(2), 53-67.
Heath, Ernie & Wall, Geoffrey. (1992). Marketing Tourism Destinations, New York: Wiley.
Hovinen, G. (2002) Revising the destination life cycle model. Annals of Tourism Research, 29(1), 209–230
Hwang, C. L., & Yoon, K. (1981). Methods for multiple attribute decision making. In: Multiple attribute decision making (pp. 58-191). Springer, Berlin, Heidelberg.
Kayar, C.H., & Kozak, N. (2010). Measuring destination competitiveness: an application of the travel and tourism competitiveness index (2007). Journal of Hospitality Marketing and Management, 19(3), 203-216.
Kim, C. (2000). A Model Development for Measuring Global Competitiveness of the Tourism Industry in the AsiaPacific Region, Korea Institute for International Economy Policy. Seoul.
Kozak, M. & Rimmington, M. (1998). Benchmarking: destination attractiveness and small hospitality business performance. International Journal of Contemporary Hospitality Management, 10 (5), 184–188.
Kozak, M. & Rimmington, M. (1999). Measuring tourist destination competitiveness: conceptual considerations and empirical findings, Hospitality Management, 18 (3), 273-283.
Kozak, M. (2004). Measuring Comparative Performance of Vacation Destinations, içinde G.I.Crouch vd. (Ed.), Consumer Psychology of Tourism, Hospitality and Leisure. Wallingford: CAB International: 285-302
Krstic, B. Stanisic, T. & Petrovic, J. (2015) The Analysıs of tourism competitiveness of the european union and some Western Balkan countries, International Scientific Conference of IT and Business-Related Research, 508-512
Kuruüzüm, A. & Atsan, N. (2001) Analitik hiyerarşi yöntemi ve işletmecilik alanındaki uygulamaları, Akdeniz İ,İ,B,F, Dergisi, (1), 83-105
Marti, L. & Puertas, R. (2017). Determinants of tourist arrivals in European Mediterrian Countries: analysis of competitiveness. European Journal of Tourism Research, 15, 131-142
Omerzel, D. G. (2006). Competitiveness of Solvenia as a tourist destination. Managing Global Transitions, 4(2), 167-189.
Oprıcovıc, S. & Tzeng, G.H., (2004), Compromise solution By MCDM methods: a comparative analysis of VIKOR And TOPSIS, European Journal of Operational Research, 156, 445-455.
Oprıcovıc, S. & Tzeng, G.H., (2007), Extended VIKOR Method in Comparison with Other Outranking Methods, European Journal of Operational Research, 178, 514-529.
Papatheodorou, A. (2002). Exploring competitiveness in Mediterranean resorts. Tourism Economics, 8, 133–150
Peng, K. H., & Tzeng, G. H. (2012). Strategies for promoting tourism competitiveness using a hybrid MCDM model.
In Intelligent Decision Technologies (pp. 107-115). Springer, Berlin, Heidelberg.
Poon, A. (2002). Tourism, Tecnology and Competitive Strategies. Wallingford, UK: CAB International.
Porter, M. E. (1980). Competitive Strategy, Techniques for Analyzing Industries and Competitors, Free Press, New York.
Porter, M. E. (1985). Competitive Advantage, Creating and Sustaining Superior Performance, Free Press, New York
Ritchie, J.R.B. & Crouch G.I (2000) The competitive destination, a sustainable perspective, Tourism Management, 21(1), 1–7.
Ritchie, J. R. B., & Crouch, G. I. (2003). The Competitive Destination A Sustainable Tourism Perspective, Cabi Publishing, Cambridge.
Saaty, T.L., (1980). The Analytic Hierarchy Process. McGrawHill Book Co., NY.
Saaty, T.L., (1990). How to make a decision – The analytic hierarchy process. European Journal of Operational Research, 48, 9–26.
Usta, Ö. (2009) Turizm, Genel ve Yapısal Yaklaşım, Detay Yayıncılık, Ankara
Zhang, H., Gu, C.L., Gu, L.W. & Zhang, Y. (2011) The evaluation of tourism destination competitiveness by TOPSIS and information entropy-A case in the Yangtze River Delta of China. Tourism Management, 32(2), 443-451
World Trade Organization (WTO) (Dünya Turizm Örgütü) https://www.unwto.org/
World Economic Forum (WEF) (Dünya Ekonomik Formu) https://www.weforum.org/
The Travel & Tourism Competitiveness Report 2017 (Erişim Tarihi:10.09.2019).
https://reports.weforum.org/travel-and-tourism-competitiveness-report-2017/
The Travel & Tourism Competitiveness Report 2019 (Erişim Tarihi:10.01.2020). http://www3.weforum.org/docs/WEF_TTCR_2019.pdf
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2023 Journal of Tourism & Gastronomy Studies
Bu çalışma Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
