Hızlı Yemek Ürünlerinin Sağlık Üzerine Etkileri ve Tercih Nedenleri Üzerine Bir Araştırma (A Research On The Effect Of Fast Food Products On Health And The Reasons For Preference)
DOI:
https://doi.org/10.21325/jotags.2022.991Anahtar Kelimeler:
Fast food- Beslenme- Yiyecek işletmeleriÖzet
Hızlı yemek (fast food) türü beslenme günümüzde kısa sürede, hızlı ve kolay bir şekilde yemeye hazır hale gelen, seri üretim yoluyla üretilip, ticari amaçlı satılan, gıdanın özeliliğinden ziyade hizmet hızına odaklanılan bir beslenme pratiği ve besin biçimidir. Tüketiminin aşırı derecede yapılması insan sağlığına zarar vermektedir. Son yıllarda zararları bilinmesine rağmen beslenme açısından fast food tarzı beslenme oldukça yaygın bir hal almaktadır. Mersin’de bulunan büyük bir alışveriş merkezinde yabancı kaynaklı fast food (hızlı yemek) ürünleri tüketen tüketicilerin, ürünlerin sağlıklı olup olmadığı, üretim ortamının hijyenik (sağlıklı) olup olmadığına dair algıları ile ürünleri tercih nedenlerinin araştırılması amaçlanmıştır. Fast food ürünlerin sağlık açısından zararlı olmasına rağmen son yıllarda tüketiminin artması ve tüketicilerin sağlık ve hijyen algısına yönelik çok fazla çalışmaya rastlanmamış olması araştırmayı önemli kılmaktadır. Araştırmada, öncelikle ilgili literatür taranmış, konuyla ilgili ön görüşmeler yapılmış daha sonra on iki sorudan oluşan soru formu oluşturulmuştur. Mersin’de büyük bir alışveriş merkezinin içerisinde bulunan farklı yiyecek – içecek ürünleri üreten işletmelerin bulunduğu yerdeki sadece uluslararası fast food hizmeti veren (McDonald, Burger Hot vb.) işletmelerden faydalanan kırk bir kişiyle gönüllük esasına göre görüşme yapılmış, sorular sorulmuş, cevaplar not edilmiş ve değerlendirilmiştir. Yapılan literatür araştırması sonucunda fast food tarzı yiyeceklerin birçok hastalığa yol açtığı sonucuna ulaşılmıştır. Görüşme sorularına verilen cevaplara göre ise uluslararası fast food işletmelerinden hizmet alan tüketicilerin genel olarak hamburger ve pizzayı tercih etmelerine rağmen, Türk tarzı fast food (döner vb.) yiyecekleri de tercih ettikleri, Mersin’e özel tantuniyi ise çok fazla tercih etmedikleri sonucuna ulaşılmıştır. Ayrıca katılımcıların fast food tarzı yiyecek ve içeceklerin sağlığa zararlı olduğu, bu işletmelerde hijyen kurallarına uyulmadığı algısına sahip oldukları, fakat lezzetli ve pratik olduğunu düşündüklerinden dolayı fast food ürünlerini tercih ettikleri sonucuna da ulaşılmıştır.
Referanslar
Akbay, C., Tiryaki, G. Y., & Gül, A. (2006). Consumer characteristics influencing fast food consumption in Turkey. Food Control 18 (2007) 904–913.
Akçadağ, M. & Ahıskalı, Bozkurt, T. (2019). Fast-food ürünlerinin tercih edilme nedenlerinin tespiti: Sivas Cumhuriyet Üniversitesi öğrencileri üzerine bir uygulama. Journal of Life Economics, cilt:6, sayı:4, 449-462.
Al-Ghamdi, S., Shubair, M. M., Aldiab, A., Al-Zahrani, M. J., Aldossari, K. K., Househ, M., Nooruddin, S., AbdulRazzak, H., & El-Metwally, A. (2018). Prevalence of overweight and obesity based on the body mass index; a crosssectional study in Alkharj, Saudi Arabia. Lipids in Health and Disease 17:134. 1-8. https://lipidworld.biomedcentral.com/articles/10.1186/s12944-018-0778-5 [Erişim Tarihi: 01.02.2022].
Al-Otaibi, H. H., & Basuny, A. M. (2015). Fast food consumption associated with obesity/overweight risk among university female student in Saudi Arabia. Pakistan Journal of Nutrition 14 (8), 511-516.
Al-Saad, E. (2016). Causes and Effects of Fast Food. International Journal of Scientific & Technology Research, 5(4), 279-280. https://www.ijstr.org/final-print/apr2016/Causes-And-Effects-Of-Fast-Food.pdf [Erişim Tarihi: 01.02.2022].
Apaydın, Z., & Kandemir, M. A. (2018). Opinions of classroom teachers about the use of argumentation method in science classroom in primary school. Journal of Computer and Education Research, 6 (11), 106-122.
Ariffin, S. K., Ng, F. & Mohsin, A., M., A. (2021). Examining the influencing factors of consumer purchase intention towards fast food with health concerns as a moderator. Journal of Entrepreneurship, Business and Economics, ISSN, 2345-4695, 9(2), 39-71. http://scientificia.com/index.php/JEBE/article/view/154/143 [Erişim Tarihi: 01.02.2021].
Aslantaş, H. İ., & Cinoğlu, M. (2010). Comparing Sound-based Sentence Method and Analysis Method in Literacy Education. Inonu Unıversıty Journal of the Faculty of Educatıon, 11 (1), 81-92.
Ayvacı, H. Ş., Bakırcı, H., & Yıldız, M. (2014). Fen bilimleri öğretmenlerinin hizmet içi eğitim uygulamalarına ilişkin görüşleri ve beklentileri. Amasya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 3(2), 357-383. https://dergipark.org.tr/tr/pub/amauefd/issue/1731/21228. [Erişim Tarihi: 11.03.2022].
Bakioğlu, A., & Demirel, S. (2013). Okul yöneticilerinin belirsizlik durumlrını algılama ve karar verme tarzları. Eğitim Bilimleri Dergisi, sayı: 38, 9-35.
Bamahas.com.tr, (2021). Fast Food’un Avantajları ve Dezavantajları. https://bamahas.com/tr/19-advantages-and-disadvantages-of-fast-food/ [Erişim Tarihi: 02.02.2022]
Canpolat, E., & Çakıroğlu F., P. (2016). Üniversite öğrencilerinin fast-food tüketim alışkanlıkları. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, Yıl: 4, Sayı: 26, 473-481.
Çakmak, M., & Çöp, S. (2021). Fast food restoranlarını tercih eden tüketiciler üzerine bir araştırma, Türk Turizm Araştırmaları Dergisi, 5(2), 1474-1486.
Çelen, O., & Avcıkurt, C. (2017). Döner ve kebapçıların yiyecek-içecek hijyenine yönelik bilgi düzeyi: Ankara ilinde bir araştırma. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 5(3), 303-323. https://www.jotags.org/2017/vol5_issue3_article17.pdf [Erişim Tarihi: 02.02.2022].
Dalgın, T., & Kızgın, Y. (2012). Factors that effect on choosıng global or local fastfood product: Sample of Mugla. Mesleki Bilimler Dergisi, 1(1), 38-49.
Das, C. J. (2015). Fast food consumption in children: A Review. Medical & Clinical Reviews ISSN 2471-299X. 1-3. https://medical-clinical-reviews.imedpub.com/fast-food-consumption-in-children-a-review.pdf [Erişim Tarihi: 02.02.2022].
Davis, B., & Carpenter, C. (2009). Proximity of Fast-Food Restaurants to Schools and Adolescent Obesity. American Journal of Public Health. 99 (3), 505-510. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2661452/ [Erişim Tarihi: 01.02.2022].
Doğrul, Ü., Özeltürkay, A. H., & Yaşa, E. (2020). Fast food restoranlarını ziyaret eden tüketicilerin tekrar ziyaretlerine etki eden faktörlerin belirlenmesi: Üniversite öğrencileri üzerine pilot bir çalışma, Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(4), 70-91.
Donusumkonagi.com (2021). Görüşme yönteminin temel özellikleri/Psikolojik sorunlar. http://www.donusumkonagi.com/PsikolojikSorunlar/32/arastirma-yontemleri/5807/ gorusme- yonteminin-temel-ozellikleri.html [Erişim Tarihi: 02.02.2022].
Driskell, J. A., Meckna, B. R., & Scales, N. E. (2006). Differences exist in the eating habits of university men and women at fast-food restaurants. Nutrition Research 26, 524–530 https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0271531706001928?via%3Dihub [Erişim Tarihi: 01.02.2022].
Dudu, E. (2020). Bizi yavaş yavaş öldüren "fast food" hakkında görmezden gelinen gerçekler: Fast food ne demek? Neden bu kadar fazla fast food tüketiyoruz? https://evrimagaci.org/bizi-yavas-yavas-olduren-fast-food-hakkinda-gormezden-gelinen-gercekler-fast-food-ne-demek-neden-bu-kadar-fazla-fast-food-tuketiyoruz-8940 [Erişim Tarihi: 02.02.2022].
Ergün, O. (2020). Sosyal Bilimlerde Görüşme Teknikleri. https://medium.com/@oktayergun/g%C3%B6r%C3%BC%C5%9Fme-teknikleri-881f03b1cb66 [Erişim Tarihi: 30.01.2022].
Folkvord, F., Zanden, M., & Pabian, S., (2020). Taste and health ınformation on fast food menus to encourage young adults to choose healthy food products: An experimental study. International Journal of Environmental Research and Public Health. 17, 7139, 1-13. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7579633/pdf/ijerph-17-07139.pdf [Erişim Tarihi: 01.02.2022].
Hamşıoğlu, A. B. (2013). Fast food ürünleri satın alan tüketicilerin yaşam tarzlarını belirlemeye yönelik bir uygulama. International Journal of Economic and Administrative Studies, 6 (11), 17-34.
Hruby, A., & Hu, F. B. (2015). The epidemiology of obesity: a big picture. Pharmaco Economics, 33(7), 673-689. https://link.springer.com/content/pdf/10.1007/s40273-014-0243-x.pdf [Erişim Tarihi: 01.02.2022]
İslam, S. (2020). The ımpact of fast food on our life: a study on food habits of Bangladeshi people. Global Journal of Medical Research: K. Interdisciplinary 20(8), https://globaljournals.org/GJMR_Volume20/5-The-Impact-of-Fast-Food-on-Our-Life.pdf [Erişim Tarihi: 02.02.2022]
Jahan, I., Karmakar, P., Hossain, M. M., Jahan, N., & Islam, M. Z. (2020). Fast food consumption and its ımpact on health. Eastern Medical College Journal, 5 (1), 28-35. https://www.researchgate.net/publication/346220090_Fast_Food_Consumption_and_its_Impact_on_Health [Erişim Tarihi: 02.02.2022]
Jaworowska A, Blackham T, Davies I. G., & Stevenson L. (2013). Nutritional challenges and health implications of takeaway and fast food. Nutrition Reviews,71(5), 310-318. doi: 10.1111/nure.12031. Epub 2013 Apr 11. PMID: 23590707. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/23590707/ [Erişim Tarihi: 30.01.2022].
Jeffery, R. F., Baxter, J., McGuire, M., & Linde, J. (2006). Are fast food restaurants an environmental risk factor for obesity? International Journal of Behavioral Nutrition and Physical Activity, 3(2). https://ijbnpa.biomedcentral.com/track/pdf/10.1186/1479-5868-3-2.pdf [Erişim Tarihi: 30.01.2022]
Jiao, J., Moudan, A. V., Kim, S. Y., Hurvitz, P. M., & Drewnowski, A (2015). Health implications of adults eating at and living near fast food or quick service restaurants. Nutrition & Diabetes, 1-(6). https://www.nature.com/articles/nutd201518.pdf [Erişim Tarihi: 02.02.2022]
Mandoura, N., Al-Raddadi, R., Abdulrashid, O., Shah, H. B. U., Kassar, S. M., Hawari, A. E. A., & Jahhaf, J. M. (2017). Factors associated with consuming junk food among Saudi adults in Jeddah City. Cureus 9(12): e2008. DOI 10.7759/cureus.2008. 1-11. https://pdfs.semanticscholar.org/45bb/df03be423ac6b3c5cfa482cf27b6a382d772.pdf?_ga=2.113560199.1648948684.1638036850-964435170.1569196919. [Erişim Tarihi: 30.01.2022]
Mohuiddin, K. A. (2020). Fast food addiction: A major public health ıssue. A Review. Arch Biomed Engineering & Biotechnol. 3(4), DOI: 10.33552/ABEB.2020.03.000569. 1-8. https://irispublishers.com/abeb/pdf/ABEB.MS.ID.000569.pdf [Erişim Tarihi: 02.02.2022].
Öyekçin, D. G., & Deveci, A. (2012). Yeme bağımlılığının etyolojisi, Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar,4 (2), 138-173.
Özyürek, A. & Çavuş, S. Z. (2016). İlkokul öğretmenlerinin oyunu öğretim yöntemi olarak kullanma durumlarının incelenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 24 (5), 2157- 2166.
Paeratakul, S., Ferdinant, D. P., Champagne, C. M., Ryan, D. H., & Bray, G., A. (2003). Fast-food consumption among US adults and children: Dietary and nutrient intake profile. Journal of The Amerıcan Dıetetıc Assocıatıon, 103 (10), 1332-1338.
Pierce, J., Blakely, T., Witten, K., & Bartie, P. (2007). Neighborhood deprivation and access to fastfood retailing a national study. American Journal of Preventive Medicine, 32(5), 375-382. https://www.otago.ac.nz/wellington/otago020172.pdf [Erişim Tarihi: 01.02.2022]
Sa, A., Wabbi, J. B., & Sserunkuuma, D. (2012). Determinants of fast food consumption in Kampala, Uganda. African Journal of Food, Agriculture, Nutrition and Development, 12(5), 6568-6581. https://www.ajol.info/index.php/ajfand/article/view/80486.
Sayılı, M., & Gözener, B. (2013). Gaziosmanpaşa Üniversitesi öğrencilerinin fast-food tüketim alışkanlıklarının değerlendirilmesi. Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 4(2), 1-18. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/253954. [Erişim Tarihi: 02.02.2022].
Sormaz, Ü., Sürücüoğlu, M. S., & Akan, L. S. (2007). Beslenme kültüründeki eğilim: Fast food yemek tercihleri. 38th International Congress of Asian and North African Studies, Ankara, Türkiye, 10-15 Eylül 2007, cilt.3, 1211-1231.
Tayfun, A., & Tokmak, C. (2007). Tüketicilerin Türk usulü fast food işletmelerini tercih etme sebepleri üzerine bir araştırma. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi www.esosder.org ISSN:1304-0278 C.6, 169-183.
Triangleinnovationhub.com (2021). Görüşme Yöntemi: Avantajlar ve Sınırlamalar. https://tr.triangleinnovationhub.com/interview-method [Erişim Tarihi: 02.02.2022]
Turley, J. (2009). Using fast food nutrition facts to make healthier menu selections. American Journal of Health Education, 40(6), 355-363. https://files.eric.ed.gov/fulltext/EJ871134.pdf [Erişim Tarihi: 02.02.2022]
Unur, K., & Gök, D. K. (2012). Tüketicilerin tez yemek tüketme nedenleri: Mersin şehir merkezinde faaliyet gösteren yerel, ulusal, uluslararası zincir tez yemek işletme müşterileri örneği, Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 15(27),357-387.
Uzun, E. M., & Bütün, E. (2016). Okul öncesi eğitim kurumlarındaki Suriyeli sığınmacı çocukların karşılaştıkları sorunlar hakkında öğretmen görüşleri. Uluslararası Erken Çocukluk Eğitimi Çalışmaları Dergisi, 1(1), 72-83.
Wani, P. H., & Sarode, N. (2018). Impact of fast food consumptıon on health ınternational Journal on Recent Trends in Business and Tourism, 2(3), 79-83. https://ejournal.lucp.net/index.php/ijrtbt/article/view/203/165 [Erişim Tarihi: 01.02.2022]
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2023 Journal of Tourism & Gastronomy Studies
Bu çalışma Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
