Döviz Kurları, Turizm Giderleri ve Yurtdışına Giden Vatandaş Sayıları Arasındaki İlişkiler: Granger Nedensellik Testi (Relationships Between Exchange Rates, Tourism Expenditures, And The Number of Citizens Traveling Abroad: Granger Causality Test)
DOI:
https://doi.org/10.21325/jotags.2024.1393Anahtar Kelimeler:
Turizm giderleri- Döviz kuru- Granger Nedensellik TestiÖzet
Turizm gideri, ikameti ülke içi olup yurt dışına seyahat amaçlı giden Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlarının tatil süresince gerçekleştirdikleri harcamaları ifade etmektedir. Yıllar içerisinde sürekli bir artış trendine sahip olan turizm gideri, turizm geliri kavramı kadar önem arz eden bir unsurdur. Net turizm gelirinin hesaplanmasında periyod içerisinde elde edilen turizm gelirinden turizm giderinin çıkarılması ile net turizm geliri ortaya çıkmaktadır. Genellikle akademik çalışmalar turizm geliri üzerine odaklanmış durumdadır. Ancak ülkenin elde ettiği turizm geliri kadar turizm gideri de araştırılması gereken bir konudur. Bu amaçla bu çalışmada turizm gideri konusu ele alınmış, döviz kurları ile turizm gideri arasında nedensellik ilişkisi araştırılmıştır. Bu amaç doğrultusunda ilk olarak, verilerin durağanlığını değerlendirmek amacıyla ADF birim kök testi uygulanmış ve ardından bir VAR modeli oluşturularak Granger nedensellik analizi gerçekleştirilmiştir. Çalışmanın sonucunda, turizm giderleri ile döviz kurları (EURO ve USD) arasında, döviz kurları ile de turizm giderleri arasında Granger nedensellik ilişkisi tespit edilememiştir. Başka bir ifade ile ‘döviz kurlarında meydana gelen değişim, yurt dışına çıkan vatandaşların yapmış olduğu harcamaların nedeni değildir’ sonucuna ulaşılmaktadır. Aynı şekilde araştırma sonuçları, turizm giderlerinden döviz kurlarına olan bir nedensellik olmadığını da göstermektedir. Bununla birlikte, USD ile toplam çıkış yapan vatandaş sayısı arasında karşılıklı olarak bir nedensellik ilişkisi tespit edilememişken, EURO para birimi ile yurtdışına çıkış yapan vatandaş sayısı arasında karşılıklı bir Granger nedensellik ilişkisi saptanmıştır.
Referanslar
Arabacı, H. (2018). Turizm sektörünün ekonomik büyümeye etkisi üzerine teorik bir inceleme. Balkan & Near Eastern Journal Of Social Sciences (Bnejss), 4(3).
Arslan, E. & Çetiner, T. (2020). Turizm geliri döviz kuru ilişkisi: Türkiye örneği (2008-2019). Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Turizm Fakültesi Dergisi, 23(1), 1-17.
Atukeren, E. (2011). Granger-nedensellik sınamalarına yeni yaklaşımlar. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 25, 137-153.
Bozdağlıoğlu, E. Y. & Özpınar, Ö. (2011). Türkiye'ye gelen doğrudan yabancı yatırımların Türkiye'nin ihracat performansına etkilerinin var yöntemi ile tahmini. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13(3), 39-63.
Ceylan, U. & Güven, Ö. Z. (2017). Yerli turistlerin satın aldıkları yurtdışı (outgoing) paket turları değerlendirmeleri üzerine bir araştırma. Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2(2), 515-532.
Coşkun, İ. O. & Kırca, M. (2023). Türkiye’nin dışa yönelik turizm talep esnekliklerinin incelenmesi. Journal of Gastronomy, Hospitality And Travel, 6(3).
Crouch, G. I. (1994). The study of international tourism demand: A review of findings. Journal of Travel Research, 33(1), 12-23.
Çilingir, C. (2021). Hisse senedi endeksi ile tüketici güven endeksi arasındaki ilişkinin granger nedensellik testi ile incelenmesi. Sakarya Üniversitesi İşletme Enstitüsü Dergisi, 3(1), 131-138.
Dávila, V. R., Asgary, N., De Los Santos, G.& Vincent, V. (1999). The effects of governmental restrictions on outbound tourist expenditures. Journal of Travel Research, 37(3), 285-290.
Erol, G. (2020). Türk turistlerin profili: yurtdışını ziyaret eden Türk vatandaşlara yönelik bir araştırma. Türk Turizm Araştırmaları Dergisi, 4(2), 837-855.
Granger, C. W. (1969). Investigating causal relations by econometric models and cross-spectral methods. Econometrica: journal of the Econometric Society, 424-438.
Güler, Ö. (2021). Makine Öğrenmesi Yöntemleriyle Türkiye'de Turizm Gelirine Etki Eden Parametrelerin Belirlenmesi ve Değerlendirilmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Pamukkale Üniversitesi. Denizli.
Işığıçok, E. (1994). Zaman Serilerinde Nedensellik Çözümlemesi. Bursa: Uludağ Üniversitesi Basımevi.
Kar, M., E. Zorkirişçi & M. Yıldırım (2004). Turizmin ekonomiye katkısı üzerine ampirik bir değerlendirme. Akdeniz Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 8: 87-112.
Karadağ, S. & Bağcı, E. (2020). Döviz kurundaki yükselmenin turizm sektörüne etkisi: 2010-2018 arası Türkiye örneği. The Journal of Academic Social Science, (100), 439-457.
Karaman, M. S. (2022). Döviz Kuru ve Cari Açıkta Meydana Gelen Dalgalanmaların Turizm Geliri Üzerine Olan Etkisi: Türkiye Uygulaması. Yayınlanmamış yükseklisans tezi, İnönü Üniversitesi. Malatya
Kervankıran, İ. & Bağmancı, M. (2020). Turizm hareketliliğine karşı istikametten bakmak Türkiye’den yurtdışına olan seyahatlerin görünümü. Gaziantep University Journal of Social Sciences, 19(3), 686-712.
Kutukız, D. (2005). Turizm sektöründe döviz riski ve korunma yöntemleri. Muhasebe ve Finansman Dergisi, (28), 198-207.
Menke-Gluckert, W. (1995). Exchange Rate Travelers. Europe, pp. 39-40
Mustafa, S. I. T. (2015). Reel döviz kurunun Türkiye’nin turizm gelirleri üzerindeki etkisinin ampirik analizi. Yaşar Üniversitesi E-Dergisi, 10(40), 6752-6762.
Ölce, Ö. (2021). Tourism İncome & Economic Growth Nexus: A Panal Data Analysis. Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul Okan Üniversitesi. İstanbul
Önal, İ. (2020). Uluslararası turizm hareketlerinin, uluslararası ticaretin bir parçası olarak ülkelerin ekonomik gelişimi ve refahına etkisi: 2003-2020 Yılları arasında Türkiye örneği. Suleyman Demirel University Journal of Faculty of Economics & Administrative Sciences, 25(3).
Öncel, A., İnal, A. G. V. & Torusdağ, A. G. M. (2016). Türkiyede reel döviz kuru-turizm gelirleri ilişkisi: 2003-2015 dönemi için ampirik bir uygulama. Yüzüncü Yıl Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, (2), 125-142.
Penner, M. (1993, May 24). Weak lira may help to lure visitors. Hotel & Motel Management, Pp. 5, 55.
Qiu, H., & J. Zhang (1995). Determinants of tourist arrivals and expenditures in Canada. Journal of Travel Research, 34 (Fall), 43-49.
Santana-Gallego, M., Ledesma-Rodríguez, F. J. & Pérez-Rodríguez, J. V. (2007). On the İmpact of Exchange Rate Regimes on Tourism (No. 07-07).
Sinclair, T. & Stabler, M. 1997. The Economics of Tourism, London: Routledge.
Soyaslan, E. (2019). Döviz kuru ile BIST turizm endeksi arasındaki ilişkinin analizi. Opus International Journal of Society Researches, 12, 772-793.
Şen, A. & Şit, M. (2015). Turizm gelirlerinin Türkiye ekonomisindeki rolü ve önemi. Dicle Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 5(8), 30-45.
Takım, A. (2010). Türkiye’de GSYH ile ihracat arasındaki ilişki: granger nedensellik testi. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14(2), 315-330.
Takım, A. (2010). Türkiye'de ekonomik büyüme ile işsizlik arasındaki ilişki: Granger nedensellik testi. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (27).
Toh, R. S., Khan, H. & Ng, F. T. C. (1997). Prospects for the tourism and hotel industry in Singapore: A regression model. Cornell Hotel and Restaurant Administration Quarterly, 38(5), 80-87.
Uğuz, S. Ç.ve Topbaş, F. (2011). Döviz kuru oynaklığı turizm talebi ilişkisi: 1990-2010 Türkiye örneği. In Anadolu International Conference İn Economics II (Pp. 15-17).
Unur, K. (2002). Türkiye’nin ekonomik etkilerini ölçmede kullanılan yöntemler ve Türkiye’nin aktif dış turizm gelirlerinin ölçümü için bir model önerisi. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü
Ünlüönen, K, Tayfun, A. & Kılıçlar, A. (2011). Turizm Ekonomisi. 3. Basım, Ankara: Nobel Yayınevi.
Vogelvang, B. (2003). Econometrics: Theory and Applicatioans with Eviews. England Pearson Education Limited.
Yaman, S.& Korkmaz, T. (2020). Döviz kurları ile BIST turizm endeksi getirileri arasındaki volatilite yayılım etkisinin belirlenmesi. Business And Economics Research Journal. 11(3), 681-702.
İnternet Kaynakları
EVDS https://evds2.tcmb.gov.tr/index.php?/evds/serieMarket (Erişim tarihi: 15.11.2023)
TURSAB Https://Www.Tursab.Org.Tr/Turkiye-Turizm-İstatistikleri/Yurt-Disina-Giden-Vatandas-Sayilari-Ve-Gidilen-Ulkeler (Erişim tarihi: 13.11.2023)
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2024 Journal of Tourism & Gastronomy Studies
Bu çalışma Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
