Geleneksel Pişirme Yöntemlerinin Et Kalitesine Etkileri
Anahtar Kelimeler:
Pişirme yöntemleri- Et kalitesi- Mutajenik ajanÖzet
Ticari mutfaklarda en çok tercih edilen pişirme yöntemlerinde uygulanan ısının et
üzerinde farklı organoleptik, kimyasal ve mikrobiyolojik değişikliklere neden olduğu
bilinmektedir. En sık kullanılan ve lezzet açısından ete olumlu katkıları olan ızgara tipi
pişirme yöntemi gibi yüksek ısı uygulanarak yapılan pişirme yöntemlerinde, ette insan
sağlığı açısından tehlikeli kanserojen mutajenik ajanların ( PAH, HA) oluşumu
hızlanmaktadır. Buna rağmen kuru pişirme sonucu gerçekleşen dış kabuk ve lezzet verici
uçucu bileşikler tüketici açısından tercih edilen özelliklerdir. Etin kaplanarak kadınbudu
köfte, şinitzel, balık tava, kievski gibi kızgın yağda yüksek ateşte pişirilmesi de insan
sağlığı açısından tehlikeli bir bileşik olan akrilamid oluşumuna neden olmaktadır. En
sağlıklı pişirme yöntemi olan haşlama yöntemi ile pişmiş etlerde tüketicinin daha çok
tercih ettiği dış kabuk oluşumunun gerçekleşmemesi bu yöntemle hazırlanmış etlerin
tüketimini de olumsuz olarak etkilemektedir. Ayrıca Böbrek, kalp, beyin gibi birçok
dokuda doğal olarak bulunan ve antioksidan özelliği ile insan sağlığı açısından büyük
önem taşıyan karnozin, suda çözünme özelliğinden dolayı haşlanmış etlerde yarı yarıya
düşmektedir.
Referanslar
Aktaş A, Özdemir B, 2012. Otel işletmelerinde mutfak
yönetimi. Detay Yay.
Baysal A, 2012. Beslenme. Hatiboğlu Yayınevi, Ankara.
Bejerholm C, Aaslyng MD, 2003. The influence of cooking
technique and core temperature on results of a sensory
analysis of pork-dependingon the raw meat quality. Food
quality and preference, 15, 19-30.
Brewer MS, 2006. The chemistry of beef flavor-executive
summary. University of Illinois, Departman Of Food
Science and Human Nutrition.
Burdurlu HS, Karadeniz F, 2003. Gıdalarda maillard
reaksiyonu. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Gıda
Mühendisliği Bölümü, Gıda Dergisi., 27(2), 77-83.
Çakmak Demircigil G, 2011. Kızartma işlemi ile ilgili toksik
bileşiklerin oluşumu, filtrasyon yöntemleri ve yasal
düzenlemeler. Gıda Derg, 36 (2), 105-12.
Chen BH, Lin YS 1997. Formation of polycyclic aromatic
hydrocarbons^during processing of duck meat. J. Agric.
Food Chem, 45:1394-1403.
Çiçek Ü, Bulgan A, 2013. Et ve et ürünlerinde heterosiklik
aminler. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fak. Dergisi,
(1), 25-32.
Dominguez R, Gômez M, Fonseca S, Lorenzo JM, 2014.
Effect of different cooking methods on lipid oxidation
and formation volatile compounds in foal meat. Meat
science, 97:223-230.
Dündar A, 2011. Farklı sıcaklık ve sürelerde pişirilen
köftelerde heterosiklik aromatik aminlerin oluşumunun
sınırlandırılmasında optimum tuz, askorbik asit ve yağ
kullanım seviyelerinin yanıt yüzey yöntemi ile
belirlenmesi. Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü,
Yüksek Lisans Tezi, Konya.
Ekici L, Öztürk İ, Sağdıç O, Yetim H, 2014. Et ve et
ürünlerinde baharatların doğal antioksidan ve
antimikrobiyel olarak kullanımı. Erciyes Üniversitesi Fen
Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 30(1).
Erdoğan S, 2005. Beslenme ve besin teknolojisi. Detay
Yayıncılık, Ankara.
Erbaş M, Şekerci H. 2011. Serbest radikallerin önemi ve gıda
işleme sırasında oluşumu. Gıda Dergisi, 36 (6), 349-56.
Ertaş AH, 2000. Tütsülemenin et ürünlerindei etkileri. Gıda
Derg, 24 (2): 107-11.
Filgueras RS, Gatellier P, Ferreira C, Zambiazi RC,
Lhoutellier S, 2011. Nutritional value and digestion rate
of rhea meat proteins in association with storage and
cooking processes. Meat Science, 89: 6-12.
Gerhardson de Verdier M, Hagman U, Peters RK, Steineck
G, Övervik E, 1991. Meat cooking methods and
colorectal cancer: a case-referent study in Stokholm.
International Journal of Cancer, 49, 520-25.
Gölükçü M, Tokgöz H, 2005. Gıdalarda akrilamid oluşum
mekanizması ve insan sağlığı üzerine etkileri. Batı
Akdeniz Tarımsal Araştırma enstitüsü, Antalya, 22(1),
-48.
Haskaraca G, Kolsarıcı N, 2013. Sous vide teknolojisi ve et
teknolojisinde uygulama olanakları. Gıda Teknolojileri
Elektronik Dergisi, 8 (2), 39-49.
Iwasaki M, Kataoka H, Ishihara J, Takachi R, Hamada G,
Sharma S, Marchand L ve Tsugane S, 2010. Heterocyclic
amines content of meat and fish cooked by Brezillian
methods. Journal of Food Composition and analysis, 23,
-69.
Kahraman T, Bayraktaroğlu AG, Issa G, Aksu F, 2010. Bazı
organik asitlerle yapılan marinasyon işleminin sığır et
kalitesi üzerine etkisi, İstanbul Üniversitesi Vet. Fak.
Derg, 36 (2), 25-31.
Kaya A, 2000. Misafirperverlik endüstrisinde temel mutfak
bilgisi. Akdeniz Üniversitesi, Antalya.
Konyalıoğlu S, 2001. Et kalitesi üzerine diyette alınan E
vitamininin etkileri. Hayvansal Üretim Derg, 42: 25-36.
Liao GZ, Wang GY, Xu XL, Zhou GH, 2010. Effect of
cooking on the formation of heterocyclic aromatic
amines in chicken and duck breast. Meat Sci, 85, 149-54.
Murphy RY, Marks MP, 2000. Effect of meat temperature on
proteins, texture and cook loss for ground chicken breast
paties. Poultry Science, 79, 99-104.
Navaro A, Munoz SE, Lantieri MJ, Diaz MP, Cristaldo PE,
Fabro SP, Enard AR, 2004. Meat cooking habits and risk
of colorectal cancer in Cordoba-Argentina. Applied
Nutritional İnvestigation, 20, 873-77.
Öz F, Kaya M, 2006. Et ve et ürünlerinde heterosiklik
aromatik aminlerin belirlenmesi. Atatürk Üniversitesi,
Ziraat Fak. Dergisi, 37(2), 243-48.
Öz F, Kaya M, 2011. The inhibitory effect of black pepper on
formation of heterocyclic aromatic amines in high fat
meatball. Food control, 22, 596-600.
Öztan A, 2010. Et bilimi ve teknolojisi. TMMOB Gıda
Mühendisleri Odası Yayınları Kitaplar Serisi No:1,
Ankara.
Peiretti GP, Medana C, Visentin S, Dal Bello F, Meineri G,
Effect cooking on carnosine and homologues,
pentosidine and thiobarbituric acid-reactive substance
content in beef and turkey meat. Food Chem, 132, 80-85.
Serdaroğlu M, Değirmencioğlu G.Ö, 2002. Etin önemli bir
kalite özelliği: Lezzet. Gıda Dergisi, 37(4), 297-03.
Shah MA, Bosco SJ, Mir SA, 2014. Plant extract as natural
antioxidants in meat and meat products. Meat Sci, 95(1),
-33.
Sinha R, Rothman N, 1999. Role of well-done, grilled red
meat, heterocyclic amines (HCAS) ın the etiology of
human cancer, Cancer Letters, 143, 183-94.
Skog K, Augustsson K, Steineck G, Stenberg M, Jägerstad M,
Polar and non-polar heterocyclic amines in cooked
fish and meat products and their corresponding pan
residues. Food and Chem. Toxic, 35, 555-65.
Tareke E, Rydberg P, Karlsson P, Eriksson S, Trnqvist M,
Analysis of acrylamide, a carcinogen formed in
heated foodstuffs. Journal of Agric. Food Chem, 50, 17,
-5006.
Terzi G, Çelik TH, 2006. Polisiklik aromatik
hidrokarbonların bazı gıdalarda bulunuşu ve insan sağlığı
üzerine etkileri. Gıda dergisi, 31, 6, 295-301.
Ünal P, Bayhan A, 1993. Gıdalarda bulunan polisiklik
aromatik hidrokarbonlar. Gıda Dergisi, 18, 4, 273-77.
Yapar F, 2006. Parça et ve kıymalarda erik ekşisi, nar ekşisi
ve limon tuzunun antibakteriyal etkisi. Çukurova
Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans
Tezi.
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2022 Journal of Tourism & Gastronomy Studies
Bu çalışma Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License ile lisanslanmıştır.