Van Mutfak Kültüründe Özel Gün ve Geçiş Dönemleri Üzerine Bir Araştırma (A Research on Special Days and Transition Periods in Van Culinary Culture)
DOI:
https://doi.org/10.21325/jotags.2025.1550Keywords:
Transition period, Culinary culture, MAXQDA, Gastronomy, VanAbstract
In this study, the dishes made on special occasions and transition periods in the culinary culture of Van province. The study was conducted using face-to-face interview technique with 14 participants who lived in Van and were at least fifty years old. During the interviews, data were collected from the participants regarding which foods were served in which ceremonies and the practices of these ceremonies. The collected data was analyzed using the “MAXQDA Analytichs Pro 2020” qualitative analysis program. As a result of the analysis, it was seen that the culinary culture of Van province is dominated by meat and dairy products. It has been observed that in the city where animal husbandry is common, products such as cheese and yoghurt are prevalent in the culinary culture. According to the analysis, roasted meat/rice dish is traditionally consumed the most, especially in weddings, funerals and pilgrim welcoming/farewell ceremonies. It was observed that large copper cauldrons called mencel, chrome plates, trays and sieve were used for making desserts.
References
Ademoğlu, A., & Durlu-Özkaya, F. (2023). Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde evlenme törenlerinde yapılan gastronomi uygulamaları. Gaziantep University Journal of Social Sciences, 22(1), 326-349. https://doi.org/10.21547/jss.1171559
Akdağ, G. & Üzülmez, M. (2017). Sürdürülebilir gastronomi turizmi kapsamında otantik yiyeceklere yönelik bir inceleme. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 5(2), 301-309.
Akdağ, G., Sormaz, Ü. & Özata, E. (2019). Yas törenlerinde yemeğin varlığı: Ölüm sonrası yemek ritüelleri. VIII. National IV. International Eastern Mediterranean Tourism Symposium, 552-557.
Aracı, Ü.E. (2016), Türk Mutfağı, H. Kurgun ve D.B. Özşeker (Ed.), Gastronomi ve Turizm İçinde (s. 120-136). Detay Yayıncılık.
Armesto, F.F. (2007), Yemek İçin Yaşamak- Yiyeceklerle Dünya Tarihi, (E. Akhan, Çev.), İstanbul: İletişim Yayınları.
Arslan, N. (2019). Tüketim Kültürü ve Değişen Törensel Yemek Algısına Etkisi: Gaziantep Örneği. Yayımlanmamış Yüksek lisans tezi. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Gaziantep.
Bakkaloğlu, M., (2022). Safranbolu’nun Tören Yemekleri ve Tören Yemek Kültürünün İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Karabük Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Karabük.
Belli, O. (2004). Van Bölgesinin En Eski Tahıl Bakliyat ve Meyve Türleri, O. Belli (Ed). I. Van Gölü Havzası Sempozyumu içinde (s.41-55).
Beardsworth, A., & Keil, T. (2011). Yemek Sosyolojisi: Yemek ve Toplum Çalışmasına Bir Davet, (A. Dede, Çev.), Ankara: Phoenix.
Bektarım, N. (2020). Mersin’de Yaşayan Yerleşik ve Konargöçer Yörüklerin Mutfak Kültürü Üzerine Bir Araştırma. Yayımlanmamış Yüksel Lisans Tezi. Mersin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Mersin.
Bober, P. P. (2003). Antik ve Orta Çağ’da Yemek Kültürü: Sanat, Kültür Ve Mutfak. (Ü. Tansel, Çev.), İstanbul: Kitap Yayınevi Limited.
Cansız, İ. (1999). Dede Korkut hikayelerine göre Türklerde tören geleneği ve tören çeşitleri. Bilig Dergisi, (11), 55-64.
Ceyhun Sezgin, A ve Onur M (2017). Kültür mirası düğün yemeklerinin gastronomi turizmi açısından incelenmesi: Erzincan ili örneği. Erzincan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 203-214.
Cömert, M., & Özata, E. (2016). Tüketicilerin yöresel restoranları tercih etme nedenleri ve Karadeniz mutfağı örneği. Journal of International Social Research, 9(42).
Çakır, T. (2017). Şehir Markalaşmasında Gastronomi Pazarlamasının Önemi ve Van Örneği. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Nişantaşı Üniversitesi, İstanbul.
Çakır, E. Z. and Bekar, A. (2024). Sustainable culinary culture: gastronomic practices of locals' transitional periods in menteşe in the context of intangible cultural heritage. Worldwide Hospitality and Tourism Themes, 16(6), 830-845. https://doi.org/10.1108/whatt-06-2024-0150
Çaycı, A.E. (2019). Küreselleşen Yemek Kültürünün Dönüşümünde Sosyal Medyanın Rolü: İnstegram Gurmeleri. Yayınlanmamış doktora tezi, İstanbul ticaret üniversitesi sosyal bilimler enstitüsü.
Çınar, Z. (2019). Geçiş Dönemlerinde Mutfak Kültürü ve Yöresel Mutfak Uygulamaları: Ege Bölgesi’nde Nitel Çalışma. (Yüksek Lisans Tezi. Necmettin Erbakan Üniversitesi, Konya) Erişim adresi: https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
Çiftçi, S., & Akdağ, G. (2024). Muğla mutfak kültürünün geçiş dönemleri perspektifinden incelenmesi. Turizm Ekonomi ve İşletme Araştırmaları Dergisi, 6(2), 98-118.
Doğaner, A. (2006). Osmaniye Yöresinde Yaşayan Ulaşlı Türkmenlerinin Geçiş Törenleri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türk Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı, Türk Halk Bilimi Folklor Bilim Dalı, Ankara.
Doğu Anadolu Kalkınma Ajansı (DAKA) (2024). TRB2 Bölgesi 2014-2023 Bölge Planı. https://www.daka.org.tr/panel/files/files/yayinlar/trb2_2014_2023_bp.pdf
Dunders, A. (1998). “Halk Kimdir?”, (M. Ekici, Çev.), Milli Folklor, s. 37, 139-157.
Delind, L.B. (2006), Of bodies, place and culture: re situating local food. Journal of Agricultural and Environmental Ethics, 19(1), 121-146.
Doğdubay, M., & Temizkan, S.P. (2019), Gastronomi Olgusuna Sosyolojik Bakış. (Ed. C. Avcıkurt ve M. Sarıoğlan). Detay Yayıncılık.
Deniz, O. (2008). Van gölü güney kıyılarının eko turizm (mavi tur) amaçlı değerlendirme olanakları/Eco-tourism (Blue Voyage) Value of Southern Coasts of Lake Van. Doğu Coğrafya Dergisi, 13(20), 183-194.
Ekiz, D. (2009). Bilimsel Araştırma Yöntemleri, Ankara: Anı Yayıncılık.
Ertaş, Y. ve Gezmen-Karadağ, M. (2013). Sağlıklı Beslenmede Türk Mutfak Kültürünün Yeri. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 2(1), 117-136.
Fernàndez-Armesto, F. (2007). Yemek İçin Yaşamak: Yiyeceklerle Dünya Tarihi. (E. Uras Akhan, Çev.). İstanbul: İletişim Yayınları.
Fieldhouse, P. (1995). Social functions of food. In Food And Nutrition (s. 78-105). Springer, Boston, MA.
Fidan, S.ve Özcan, F. (2019). Gastronomi kenti Gaziantep'te özel gün yemekleri üzerine bir araştırma. Journal of International Social Research, 12(67),65-80.
Günebak, Ç. T., & Kutluay-Merdol, T. (2012). Dinler ve beslenme. T. Kutluay Merdol (Ed.), Beslenme Antropolojisi I. İçinde. Hatiboğlu Yayınları.
Gürbüz, S., & Şahin, F. (2018). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri (5. Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
Gürsoy, D. (2014). Deniz Gürsoy'un Gastronomi Tarihi. İstanbul: Oğlak Yayıncılık.
Halıcı, N. (2009). Siniden Tepsiye Klasik Türk Mutfağı. İstanbul: Usaş Yayınları.
İlban, M. O., Güleç, E., Çolakoğlu, F., & Karabıyık, Ş. (2021). Türkistan’dan günümüze Türk mutfak kültürünün gelişimi: Geleneksel Türk mutfağının günümüz yeme-içme alışkanlıklarındaki yeri. Türk Dünyası Araştırmaları, 127(251), 269-288.
Karaağaç, M. (2013). Malatya’da Geçiş Dönemleri. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türk Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı, Halkbilimi Bilim Dalı, Sivas.
Karaca, O. B. ve Karacaoğlu, S. (2016). Kültür, din ve yemek etkileşimi çerçevesinde Arap mutfağının kavramsal olarak incelenmesi: Adana ili örneği, Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(2), 561-584.
Közleme, O. (2012). Türk Mutfak Kültürü ve Din. İstanbul: Rağbet Yayınları.
Kılıç, A. (2001). Isparta yöresi halk inanışları. Uluslararası Anadolu İnançları Kongresi Bildirileri, 23-28 Ekim 2000/Nevşehir, Ankara: Evrak Yayınları.
Kılıç, S. (2012). Türk Halk İnanışlarında Yiyecek ve İçecekler. Elâzığ: Fırat Üniversitesi Yayınları.
Kültür ve Turizm Bakanlığı (2024). Van İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü. https://van.ktb.gov.tr/TR-52093/genel-bilgiler.html
Ocak, E., Ceylan, Z., Okat, Ç., Koç, P., Torusdağ, B. G., & Çakır, U. M. (2021). Yerel mutfak kültürünün sürdürülebilirliği kapsamında Van gastronomi rotası önerisi. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 9 (4), 2655-2669.
Öğüt Eker, G. (2017). Mutfak ve Konserve, Ortak Miras, Ankara: Popüler Yayınevi, 45-60.
Öğüt Eker, G. (2018). Farklı görme biçimiyle modern dünya ritüeli olarak yemek kültürü: Sınanma/erginlenme ve intikam alma gizli işlevleri. Milli Folklor, s. 120, 170-183.
Önay, Y., & Tatlı, D. (Ed.). (2016). Van Kültür ve Turizm Envanteri (Cilt III). Van: Gündoğdu Ofset.
Özkök, F., Sunnetcıoglu, A., Sunnetcıoglu, S., & Karakas, E. (2017). Turkish culinary culture ın the socialization process. Seyahat ve Otel İşletmeciliği Dergisi, 14(3), 110-120. https://doi.org/10.24010/soid.369920
Özdemir, N. (2005). Türk Eğlence Kültürü. Ankara: Akçağ Yayınları.
Samancı, Ö. (2018, 20 Temmuz). Türk mutfak kültüründe helva geleneği. Erişim adresi: https://turkascihaberleri.com/HaberDetay/32719/index.html
Samsa, R. (2019). Van’ı Ziyaret Eden İranlı Turistlerin Alışveriş Davranışları ve Alışveriş Memnuniyet Düzeylerinin Belirlenmesine Yönelik Bir Araştırma. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Van.
Sevimli, Y. & Sönmezdağ, A.S. (2017). Özel gün tatlıları: Kültür turizmi açısından önemi. International Rural Tourism and Development Journal, 1(2), 18-28.
Şahin, S., & Özdemir, Ö. (2018), Somut olmayan kültürel mirasın tanıtılmasında turist rehberlerinin önemi, N. Hacıoğlu vd. (Ed.) Turist Rehberliği Üzerine Güncel Araştırmalar içinde (s. 278-294). Ankara: Detay Yayıncılık.
Şavkay, T. (2000). Osmanlı Mutfağı, Şekerbank Yayınları, İstanbul.
Şeyhanlıoğlu, H. Ö. (2023). Cumhuriyet sonrası Türkiye’de sürdürülebilir gastronomiye dair hazırlanan lisansüstü tez çalışmalarının bibliyometrik analizi. Kent Akademisi, 16 (Türkiye Cumhuriyeti’nin 100. Yılı Özel Sayısı), 559-576.
Şimşek, E. (2002). Kadirli (Osmaniye) mutfağı ve mahallî yemekler. Sabri Koz (Der.). Yemek kitabı (tarih halkbilimi edebiyat). İstanbul: Kitabevi Yayınları, 453-476.
Tezcan, M. (1982), Türklerde Yemek Alışkanlıkları ve Buna İlişkin Davranış Kalıpları, Türk mutfağı sempozyumu bildirileri içinde, Kültür ve Turizm Bakanlığı Milli Folklor Araştırma Dairesi Yayınları, 113-132.
Türk, H., & Şahin, K. (2014). Antakya geleneksel yemek kültürü, Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(2), 1-17.
Tezcan, M. (2000). Türk Yemek Antropolojisi Yazıları. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
Talas, M. (2005). Tarihi süreçte Türk beslenme kültürü ve Mehmet Eröz’e göre Türk yemekleri. Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi (18), 273-283.
Türk Patent Enstitüsü (2024). Tescilli Coğrafi İşaretler. https://ci.turkpatent.gov.tr/cografi-isaretler/liste?il=65 . Erişim Tarihi: 10.04.2024.
Ural, A., & Kılıç, İ. (2018). Bilimsel Araştırma Süreci ve SPSS ile Veri Analizi. Ankara: Detay Yayıncılık.
Uhri, A. (2016). Anadolu Mutfak Kültürünün Kökenleri. İstanbul: Ege yayınları.
Ulusoy, H. & Köroğlu, Ö. (2017). İl Kültür ve Turizm Müdürlükleri Web Sitesinde Yer Alan Mutfak Kültürü Kapsamında Yiyecek ve İçeceklere Ait Verilerin İncelenmesi, (Ed. D. Bozok vd.) Gastronomi üzerine araştırmalar içinde, s. 342-355. Ankara: Detay Yayıncılık.
Wahlqvist, M., & Lee, M.S. (2007). Regional food culture and development, Asia Pac J Clin Nutr. 16(1), 2-7.
Yalçın Çelik, S. D. (2010). Mengen'de özel gün yemekleri, Milli Folklor, (86), 127-139.
Yeşil, Y. (2014). Türk Dünyası’nda geçiş dönemi ritüelleri üzerine tespitler, 21. Yüzyılda Eğitim ve Toplum Dergisi, 3(9), 117-136.
Yıldız, S. (2020). Gastronomi Deneyiminde Rotalar ve Festivaller. (Ed. G. Akkuş) Ankara: Nobel Yayınları.
Yüzüncüyıl, K.S. (2019), Gıda Çalışmaları ve Gastronomi Bilimi, (M.Sarıışık, Ed.). Tüm yönleriyle gastronomi bilimi içinde, s. 285-316. Ankara: Detay Yayıncılık.
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
Copyright (c) 2025 Journal of Tourism & Gastronomy Studies
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License.
